Berlijn en de Eerste Wereldoorlog Verhalen en portretten uit de Eerste Wereldoorlog aan de hand van hedendaagse straatnamen in Berlijn Een serie van tien artikelen door Rob Kammelar

Aan de hand van hedendaagse Berlijnse straatnamen wordt in tien artikelen de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog gereconstrueerd. Dit levert merkwaardige verhalen en interessante portretten op en geeft tevens een inkijkje in het onnavolgbare Berlijnse beleid wat betreft de naamgeving van straten.  (Meer artikelen van Rob Kammelar staan vermeld onder aan deze pagina.)

Reisgidsen en boeken over de geschiedenis van Berlijn                    Marjolein van der Kolk - Mijn Berlijn (beoordeling lezers *****) Marjolein van der Kolk neemt je mee op een Berlijnse ontdekkingstocht en vertelt je over haar favorieten, geheime tips en interessante wetenswaardigheden. Ook zeer geschikt voor wie Berlijn al goed kent. Laat de gebruikelijke tips links liggen en treed buiten de gebaande paden met Mijn Berlijn. ▬  Boek bestellen of bekijken? Klik hier: Mijn Berlijn Meer reisgidsen over Berlijn? Klik hier: meer reisgidsen over Berlijn Philippe Remarque - Boze geesten van Berlijn De auteur (bijna zes jaar correspondent voor de Volkskrant, thans hoofdredacteur van deze krant) beschrijft de geschiedenis van Berlijn en Duitsland vanaf 1871. Met onder meer boeiende verhalen over de Rijksdag, de Potsdamer Platz, de Fuhrerbunker, het Holocaustmonument, Oost- en West-Berlijn, de inwoners, het dagelijkse leven en de architectuur. Zeer aanbevolen voor Nederlanders met belangstelling voor Berlijn en de Berlijnse geschiedenis. ▬ Boek bestellen of bekijken? Klik hier: Boze geesten van Berlijn ▬  Eveneens zeer aanbevolen o.a.: De Frederick Taylor - Berlijnse muur Peter Schneider - Berlijn Biografie nieuwe van een stad Walter Benjamin - Kinderjaren in Berlijn Meer weten over Berlijn? Klik hier: boeken over geschiedenis Berlijn

Inhoudsopgave Berlijn en de Eerste Wereldoorlog ▬ Deel 1 - Straatnamen als spiegel van de geschiedenis Straatnamen weerspiegelen de geschiedenis zoals de machthebbers van het moment die graag zien. Het straatnamenbeleid van Berlijn heeft in de loop van de vorige eeuw enkele haakse bochten genomen. Dat leidde soms tot vreemde situaties. ▬ Deel 2 - Keizer Wilhelm II en zijn familie De meeste Berlijnse straten die naar keizer Wilhelm II vernoemd waren hebben inmiddels een andere naam. Enkele oude straatnamen bleven bestaan. Zij verwijzen nog naar de oberster Kriegsherr en zijn zonen. Over de wederwaardigheden van de keizerlijke familie tijdens de Eerste Wereldoorlog gaat dit deel van de serie. ▬ Deel 3 - Duitse generaals Merkwaardig veel generaals uit de Eerste Wereldoorlog blijken nog voort te leven als straatnaam in Berlijn. In dit hoofstuk komen hun krijgsverrichtingen aan bod. ▬ Deel 4 - Veldslagen en slagvelden De topografie van de veldslagen in Oost-Pruisen in 1914/1915 is af te lezen op straatnaamborden in Charlottenburg-Westend. Elders in Berlijn vinden we ook nog straatnamen die naar andere slagvelden verwijzen. In dit deel worden deze episodes uit de Eerste Wereldoorlog beschreven. ▬ Deel 5 - De Duitse oorlogsvloot Verschillende scheepsnamen van ’s keizers oorlogsvloot vinden we terug als Berlijnse straatnaam. Hoe dat komt wordt in dit hoofdstuk uiteen gezet. Ook enkele opvarenden van de vloot worden met een straatnaam herdacht. Ook de verrichtingen van oorlogsschepen en bemanningsleden tijdens de Eerste Wereldoorlog worden hier verteld. ▬ Deel 6 - De Duitse luchtmacht Zo’n twintig gevechtspiloten uit de Eerste Wereldoorlog zijn nog terug te vinden als straatnaam in Berlijn. Ook andere personen die tijdens de oorlog het luchtwapen mee ontwikkelden worden nog met een straatnaam in herinnering gehouden. Hun geschiedenissen komen in dit deel aan bod. ▬ Deel 7 - Duitse politici, diplomaten en revolutionairen De Eerste Wereldoorlog eindigde in 1918 in Duitsland in de novemberrevolutie. De namen van oude en nieuwe machthebbers vinden we op Berlijnse straatnaam-borden naast die van de links-radicale revolutionairen. Aan de hand van deze straatnamen wordt in dit hoofdstuk de revolutionaire episode van 1918/1919 verteld. ▬ Deel 8 - Duitse industriebaronnen en wetenschappers Natuurlijk kent Berlijn straten die genoemd zijn naar kanonnenkoning Krupp en andere wapenfabrikanten. Maar ook wetenschappers die het gifgas introduceerden worden met straatnamen in herinnering gehouden. Over de activiteiten van industriebaronnen en wetenschappers tijdens de Eerste Wereldoorlog handelt dit hoofdstuk. ▬ Deel 9 - Duitse kunstenaars en burgers Oorlogservaringen hebben de richting bepaald waarin schrijvers en beeldende kunstenaars zich ontwikkelden. Sommigen van hen komen we tegen als straatnaam in Berlijn. Ook andere burgers wier lot door de Eerste Wereldoorlog bepaald is, worden met een straatnaam in herinnering gehouden. Hun verhalen komen in dit voorlaatste deel van de serie aan bod. ▬ Deel 10 - Slot en index Eerste-Wereldoorlog-straten in Berlijn Berlijn anno 2008 kent bijna 250 straatnamen die direct of indirect verwijzen naar de Eerste Wereldoorlog. Is dat eigenlijk veel? Hoe is dat in de hoofdsteden van de bondgenoten en vijanden van toen: Wenen, St. Petersburg, Parijs, Londen? Een alfabetische index van alle ‘Eerste Wereldoorlog’-straatnamen in Berlijn besluit dit laatste deel van de serie.

Van dezelfde auteur zijn ook verschenen: De geschiedenis van de Neue Wache te Berlijn Bijna twee eeuwen lang herdenkingsplaats van oorlog en oorlogsslachtoffers Dit oorspronkelijk militaire wachtgebouw werd gebouwd als een hommage aan de Pruisische overwinnaars van Napoleon. Door de Duitse overwinning in de oorlog van 1870/’71, die resulteerde in de stichting van het Duitse keizerrijk, werd de functie van overwinningssymbool versterkt. In 1931 ging men in de Neue Wache de voor het vaderland gevallenen uit de Eerste Wereldoorlog herdenken. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen daar miljoenen doden om te herdenken bij. Opeenvolgende Duitse regeringen gaven elk op hun eigen manier invulling aan die herdenking wat vaak aanleiding gaf tot hevige protesten waarbij ideologie en militair vertoon dikwijls een grote rol speelden. Dagtocht Eerste Wereldoorlog Berlijn: van meikevers, landweer en ulanen Een dagtocht met reisinformatie door centraal en noordwestelijk Berlijn langs een aantal interessante militaire herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog zoals: kazernes van de Alexander-Grenadiere en de Elisabeth-Grenadiere, het Ulanenmonument, het Elisabeth-Grenadier-monument, de Invalidenfriedhof en andere bezienswaardigheden. Dagtocht Eerste Wereldoorlog Berlijn: van bloedhonden, schutters en cadetten Een tweede dagtocht door zuidelijk Berlijn langs o.a. de Garde-Schützen-Kaserne, de Garde-Dragoner-Kaserne, de Königin Augusta Garde-Grenadier-Kaserne en de befaamde Preussische Hauptkadettenanstalt. En ook langs de Garnisonfriedhof Columbiadamm, waar ruim 7.000 Duitse soldaten uit de Grote Oorlog hun laatste rustplaats vonden.

▬ © 2007 - 2009 Rob Kammelar. De auteursrechten van bovenstaand artikelen berusten bij de auteur. Voor gehele of gedeeltelijke overname is uitdrukkelijk schriftelijke toestemming vereist van de auteur.

▬ All photos are taken from my private collection books, picture postcards and from the public domain of internet. Any use of copyrighted images is accidental, and any such material will be promptly removed from this site upon notification from the copyright holder.