Nieuwe boeken over de Eerste
Wereldoorlog
Tweedehands WOI boeken: Boekwinkeltje
Niemandsland
Zie ook:
Nieuw verschenen
geschiedenisboeken
Bestel direct online!
|
|
|
|
Slachtoffers
van de Eerste Wereldoorlog
Statistieken
over doden, gewonden, krijgsgevangenen en vermisten
Statistieken over oorlogskosten, aantallen gemobiliseerden
en kosten per gemobiliseerde
Statistieken
over gemobiliseerden, gesneuvelden en percentages
gesneuvelden
Het lijkt bijna onmogelijk een schatting te maken van het aantal
slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Dit komt omdat er slechts weinig betrouwbare statistieken beschikbaar zijn; veel statistisch cijfermateriaal is vervuild door dubbeltellingen, onnauwkeurige administratie, onjuiste samenvoegingen en/of onnauwkeurigheden bij de rubricering van het verwerkte cijfermateriaal. In Duitsland werden lichtgewonden
bijvoorbeeld niet in de statistieken opgenomen maar in Groot-Brittannië weer wel.
Wie meer wil weten over de verschillende dodentallen uit de
Eerste Wereldoorlog die in de literatuur worden genoemd, zou moeten kijken op de website
Source
List and Detailed Death Tolls for the Primary Megadeaths of
the Twentieth Century
Het statistisch materiaal komt voor een groot deel uit het boek van Niall
Ferguson:
'The Pity of War' en dit lijkt, gezien zijn argumentatie en geraadpleegde bronnen,
de meest aannemelijke cijfers te bieden.
De hieronder genoemde, bijna niet voor te stellen aantallen
slachtoffers moeten toch weer gerelativeerd worden. De
historicus Johan Huizinga noemde in 1945 de 20e eeuw al de 'bitterste aller eeuwen'.
Aan het einde van die eeuw blijken meer dan 170.000.000 (honderdzeventig miljoen)
mensen vermoord te zijn door hun eigen
regeringen.
Als gevolg van oorlogshandelingen tegen gewapende
tegenstanders blijken 34.000.000 (vierendertig miljoen)
mensen om het leven gekomen te zijn. Er zijn dus in de afgelopen eeuw vijfmaal zoveel weerloze mensen van staatswege
omgebracht dan er door gericht militair ingrijpen gesneuveld
zijn (voor
meer gegevens klik hier).
De onderstaande tabellen beperken zich tot de Eerste
Wereldoorlog:
Tabel
1 Totaal aantal militaire slachtoffers uit de
Eerste Wereldoorlog
totaal aantal
militaire slachtoffers bij de Geallieerden
totaal aantal
militaire slachtoffers bij de Centralen
totaal aantal
militaire slachtoffers in de Eerste Wereldoorlog
Tabel 2 De kosten van het doden ('The costs of killing')
totale oorlogskosten
totale oorlogskosten van de Geallieerden
totale oorlogskosten van de Centralen
oorlogskosten gemiddeld per gemobiliseerde
Tabel 3 Gesneuvelden in procenten van de aantallen gemobiliseerden
totaal aantal gemobiliseerden
totaal aantal gesneuvelden
aantal gesneuvelden in procenten van het aantal gemobiliseerden
|
|
|
|
|
Tabel
2 De kosten van het doden: de totale
oorlogskosten
en oorlogskosten in dollars per gemobiliseerde |
| |
Totaal
bedragen oorlogskosten ($$) |
Aantal
gemobiliseerden |
Kosten
per
gemobiliseerde ($$) |
Groot-Brittannië
inclusief Britse
Empire |
49.600.000.000 |
8.905.000 |
5.570 |
| Frankrijk |
28.200.000.000 |
8.300.000 |
3.398 |
| Rusland |
16.500.000.000 |
12.000.000 |
1.375 |
| Italië |
14.700.000.000 |
5.615.000 |
2.618 |
| Verenigde
Staten |
56.200.000.000 |
4.355.000 |
12.905 |
| Andere
landen 1) |
2.000.000.000 |
2.904.000 |
689 |
| Geallieerden
totaal |
147.000.000.000 |
42.079.000
|
3.494 |
Geallieerden
zonder
de Verenigde Staten |
90.800.000.000 |
37.724.000 |
2.407 |
| Duitsland |
47.000.000.000 |
11.000.000 |
4.273 |
| Oostenrijk-Hongarije |
15.400.000.000 |
7.800.000 |
1.974 |
| Bulgarije
en Turkije |
1.100.000.000 |
4.050.000 |
272 |
| Centralen
totaal |
61.500.000.000 |
22.850.000
|
2.692 |
|
Totaal
WOI |
208.500.000.000 |
64.929.000
|
3.211 |
1)
België + Portugal + Roemenië + Servië +
Griekenland
Bron: Niall Ferguson – Pity of War - Tabel 41
(pagina 337) voor de bedragen in de linkerkolom. De
door Niall Ferguson geraadpleegde bronnen zijn:
- G. Hardach - First World War (p. 155) en
- J. Winter - The Great War and the British people
(p. 75)
De aantallen gemobiliseerden zijn ontleend
aan:
David
Burg - Almanac of World War I (University of
Kentucky - 1998)
|
Toelichting
bij tabel 2
Opmerkelijk is de invloed van de Verenigde Staten op
de oorlogskosten die dan moeten worden
geïnterpreteerd als investeringen in
gevechtskracht. De Verenigde Staten was aan het
begin van de 20e eeuw ongetwijfeld zwaar
onderschatte staat hoewel het Amerikaanse Bruto
Nationale Product (BNP) driemaal zo groot was als
dat van Duitsland! En de Amerikaanse economie
produceerde meer dan Engeland, Frankrijk en
Duitsland samen. De Verenigde Staten lagen
geografisch ver bij Europa vandaan en gaven minder
dan een procent van hun BNP uit aan bewapening,
waardoor zij vanuit Europees perspectief als
machtsfactor te verwaarlozen waren. Amerika
beschikte echter (ook toen al) over een enorm potentieel
aan mensen en middelen die inzetbaar waren toen
Amerika de oorlog verklaarde aan Duitsland. (Zie
hiervoor de tekst
van de oorlogsverklaring
van president Wilson.)
Nadat Amerika in 1917 betrokken raakte bij de
oorlog konden zij door hun investeringen en
mankracht de balans laten doorslaan ten voordele van
de Geallieerden. Dit was vooral het geval na het
laatste Duitse offensief ('Friedensturm') op
15 juli 1918 waarbij de Duitsers aanvankelijk de Franse en Britse
troepen over de hele frontbreedte terugdreven tot
Amiens.
Na het tot stilstand komen van dit laatste Duitse offensief (door gebrek
materiaal en reserves en te lange aanvoerlijnen) kon, mede
door de inzet van de Amerikaanse troepen Duitsland worden teruggedrongen wat op 11
november 1918 leidde tot de wapenstilstand.
Ook belangrijk is te weten dat de Verenigde Staten
aan Engeland en Frankrijk grote bedragen hadden
geleend ter financiering van hun aankopen voor
oorlogsmaterieel en voedsel in Amerika. Beweerd
wordt wel dat Amerika bij de oorlog betrokken is
geraakt omdat men daar vreesde dat de Geallieerden
de oorlog zouden kunnen verliezen en dat de
Verenigde Staten in dat geval hun leningen nooit terugbetaald
zouden krijgen.
Een van de redenen dat Duitsland in het laatst van de oorlog
een wapenstilstand werd geweigerd was
dat men aan Geallieerde zijde eerst herstelbetalingen
zou kunnen eisen als Duitsland de oorlog zou
verliezen. Bij de Vrede van Versailles werd
Duitsland verantwoordelijk gesteld voor veroorzaken
van de oorlog. Om die reden werden er herstelbetalingen
opgelegd aan Duitsland. De Vrede van Versailles, die op deze manier aan
Duitsland werd opgelegd, wordt daarom wel gezien als
een van de belangrijkste oorzaken van het ontstaan
van de Tweede Wereldoorlog. |
|
|
|
Tabel
3 Gesneuvelden in procenten van de
gemobiliseerden |
| |
Totaal
gemobiliseerden |
Totaal
gesneuvelden |
In
procenten |
| Groot-Brittannië |
8.905.000 |
723.000 |
10.34% |
| Britse
Empire |
198.000 |
| Frankrijk |
8.300.000 |
1.398.000 |
16.84%
2) |
| België |
267.000 |
10.000 |
3.75% |
| Rusland |
12.000.000 |
1.811.000 |
15.09% |
| Italië |
5.615.000 |
578.000 |
10.29% |
| Verenigde
Staten |
4.355.000 |
114.000 |
2.62% 3) |
| Andere
landen 1) |
2.637.000 |
589.000 |
20.63%
2) |
| Geallieerden
totaal |
42.079.000 |
5.421.000
|
12.88% |
| Duitsland |
11.000.000 |
2.037.000 |
18.52%
2) |
| Oostenrijk-Hongarije |
7.800.000 |
1.100.000 |
14.10% |
| Bulgarije
en Turkije |
4.050.000 |
892.000 |
22.03% |
| Centralen
totaal |
22.850.000 |
4.029.000
|
17.63% |
|
Totaal
WOI |
64.929.000 |
9.450.000
|
14.55% |
1)
Portugal + Roemenië + Servië +
Griekenland
2)
Opmerkelijk zijn de afwijkend hoge percentages voor
Frankrijk en Duitsland. Beide landen hebben dan ook zwaar
geleden onder de oorlog. Bij de overige landen (Roemenië +
Servië + Griekenland en Bulgarije + Turkije)
zien we ook hoge verliescijfers die vooral
veroorzaakt werden door de slechte geneeskundige
voorzieningen, vooral bij de Balkanlanden.
3)
Het percentage voor de Verenigde Staten lijkt
bijzonder laag maar dat is verklaarbaar omdat
de Amerikaanse troepen
pas in juni 1918 inzetbaar werd geacht voor de
gevechten in de frontlijn. Tussen maart en
november 1918 hebben in totaal 221.000 man
Amerikaanse troepen daadwerkelijk aan de strijd
deelgenomen (bron: Jan Schulten - Het Amerikaanse
leger in de Eerste Wereldoorlog in De Grote Oorlog -
Kroniek 1914-1918 blz. 288).
Generaal Jack Pershing, opperbevelhebber van de
Amerikaanse strijdkrachten, heeft altijd geweigerd
zijn troepen af te staan als versterkingen voor de
Franse en Britse troepen. Dit tot grote ergernis van
de betrokken bevelhebbers. Naar verhouding zijn de
Amerikaanse verliezen zelfs aan de hoge kant: hun
onervarenheid als operationele eenheid heeft toch
veel slachtoffers geëist.
Volgens
een schatting genoemd door de auteur Richard Evans
in Het Derde Rijk - Deel I Opkomst (blz 195-196) zou
er gemiddeld in Duitsland 1 dode per 35 inwoners
gevallen zijn. Dit was bijna tweemaal het relatieve
aantal gesneuvelden in Groot-Brittannië, waar 1
soldaat op 66 inwoners het leven verloor en bijna
driemaal zoveel als in Rusland waar men 1
gesneuvelde telde op 111 inwoners. (Ter zijde:
Frankrijk telde 1 dode per 29 inwoners. Evans noemt
dit cijfer niet. MW) Aan het einde van de oorlog
telde Duitsland meer dan een half miljoen
oorlogsweduwen en een miljoen kinderen hadden geen
vader meer.
In 1926 betaalde de Duitse overheid
pensioenen aan bijna 800.000 oorlogsinvaliden en
360.000 oorlogsweduwen en ondersteunde meer dan
900.000 vaderloze kinderen en wezen. De
uitbetalingen van deze pensioenen en de
herstelbetalingen vormden een bijna ondragelijke financiële
last in het verarmde en door economische crises
geteisterde naoorlogse Duitsland.
Verantwoording
De aantallen gemobiliseerden zijn
ontleend aan:
David
Burg - Almanac of World War I (University of
Kentucky - 1998)
De aantallen gesneuvelden zijn ontleend aan Tabel
1.
|
|
|
