De Eerste Wereldoorlog is het begin geweest van de 'bitterste aller eeuwen' om de historicus Johan Huizinga te citeren. Hoe bitter deze eeuw in werkelijkheid zou zijn wist Huizinga niet toen hij in 1945 deze opmerking maakte.  In de Huizinga-lezing van 2003 laat Abram de Swaan zien dat het totaal van alle moorden door staten begaan op ongewapende (eigen) burgers in de 20e eeuw honderdzeventig miljoen mensen bedraagt. Dit toch werkelijk onvoorstelbare aantal kan vergeleken worden met het dodental door oorlogshandelingen tegen gewapende tegenstanders: vierendertig miljoen mensen. Er zijn dus in de afgelopen eeuw vijfmaal zoveel weerloze mensen van staatswege vermoord als er door gericht militair ingrijpen gesneuveld zijn.  Tot de grootste moordenaars onder de staten behoorden Rusland met tweeën-zestig miljoen mensen, omgebracht tussen 1917 en 1987 door executie, mishandeling, foltering, uitputting of uithongering; bijna vijfenvijftig miljoen hiervan waren burgers van de Sowjet-Unie zelf.  De tweede op deze macabere lijst is Communistisch China met ruim vijfendertig miljoen vermoorde burgers tussen 1949 en 1987 (Zie De Swaan - Moord en de Staat blz. 15 en 12)  Alle cijfers uit deze Huizinga-lezing zijn ontleend aan het boek van Rudolf J. Rummel - Statistics of Democide: Genocide and Mass Murder Since 1900 (Münster: Lit Verlag, 1997) terug naar statistiek pagina