|
|
|
 Fragment 1 -
Sint Maartenskathedraal in Ieper -
colonne Duitse krijgsgevangenen
De Sint Maartenskathedraal in Ieper (links) is hier
weergegeven omdat er een aansluiting moet zijn met fragment
8. Strikt genomen is het IJzerpanorama geen panorama. De
voorstelling kan immers in werkelijkheid niet uit één
centraal punt in een volledige cirkel Nieuwpoort en Ieper
met elkaar verbinden. Eigenlijk begint het doek met een
colonne Duitse krijgsgevangenen in de duinen van Nieuwpoort.
Die gevangenen worden begeleid door enkele Franse
(Marokkaanse) Spahi's. In de duinen ligt een Duits vliegtuig
dat is neergestort. Aan de horizon liggen De Panne en
Kokzijde.
|
|
|
|
Fragment
2 - De duinen van Nieuwpoort en een
Belgische ambulance
Bij een kapotgeschoten tramstation is een verbandplaats
ingericht. Belgische en Franse gewonden worden
binnengebracht met ambulancekarren en krijgen eerste hulp in
de open lucht. Voor dit gebouwtje is koningin Elisabeth
afgebeeld die vergezeld wordt door twee officieren.
|
|
|
|
Fragment 3 -
De monding van de rivier de IJzer
Hier zien we wrakken en kapotgeschoten havenwerktuigen
waardoor de verwoestingen worden gesymboliseerd. Bij een
achtergelaten ambulancekar liggen twee dode paarden in een
plas bloed. Aan de voorzijde (de linkeroever van de IJzer)
liggen de eerste loopgraven haastig ingerichte loopgraven
met een borstwering die bestaat uit zandzakken. Ze worden
bemand door Franse soldaten van de 42ste Infanterie
Regiment. Belgische gewonden keren via de passerelle Mantel
terug van. de strijd rond Lombardzijde. Deze passerelle (een
smalle houten loopbrug) verbindt de linker- met de
rechteroever en is één van drie toegangen tot het
bruggenhoofd, dat de Belgische en Franse troepen in oktober
en november 1914 hadden uitgebouwd op de rechteroever van de
IJzer. In de duinen van Lombardzijde staan deze troepen
tegenover de Duitsers.
|
|
|
|
Fragment 4 - De sluizen van Nieuwpoort en de aankomst
van Franse troepen
Dit fragment is (samen met fragment 5)
een van de hoofdelementen van het panorama. Ze tonen de
gevechten rond de sluizen van Nieuwpoort. Deze sluizen
bleken van groot belang voor de Geallieerden, omdat van
daaruit de polders onder water werden gezet.
|
|
|
|
Fragment
5 - De bruggen van Nieuwpoort
Centraal op dit fragment staat een groot wit gebouw, dicht
bij de brug over de IJzer. Belgische infanteristen trekken
op over de brug. Er zijn twee
batterijen met 75mm-kanonnen afgebeeld. Een
staat nog te vuren - de andere trekt zich terug. Rechts-midden, langs de
rivier, komen Franse troepen van de 81-ste Territoriale
Divisie aangemarcheerd. Het brandende huis is het Cabaret
Lobbestal. |
|
|
|
Fragment 6
- Tervaete: de overstroomde polder
Dit fragment laat de strijd om de
Tervaetebocht zien. In de nacht van 21 op 22 oktober 1914
slaagden de Duitsers erin een noodbrug over de IJzer aan te
leggen. De dagen daarna werd hier verwoed slag geleverd door
de Belgische soldaten van het 2de en 4de Linieregiment. De
situatie werd gered door de beginnende overstroming (=
inundatie) van de polder. Belgische infanteristen
begeven zich naar de strijd. Op de voorgrond staan twee
Algerijnse tirailleurs (met rode muts), die deel uitmaken
van de Franse koloniale troepen.
|
|
|
|
Fragment 7 - De IJzer en de
meelmolen te Diksmuide
In dit fragment staan centraal de
puinhopen van de meelfabriek in Diksmuide (de bekende
Minoterie) aan de overkant van de IJzer. De loopgraven zijn
bezet door Belgische infanteristen en Senegalezen. Het zijn
op dit fragment vooral de Franse fusiliers marins die hier,
links van de boerderij, worden getoond. Zij boden rond
Diksmuide heroïsch tegenstand tegen de oprukkende Duitsers.
Zij zijn herkenbaar aan hun ronde marinemuts met de rode
pompon. |
|
|
|
Fragment 8
- De brand van de Hallen op de Grote
Markt van Ieper
Het laatste fragment toont een
indrukwekkende beeld van de Grote Markt van Ieper dat
gedomineerd wordt door de brandende Hallen en de
St.-Maartenskathedraal, zoals zij op 22 november 1914
verwoest werden door de Duitse artillerie. Over de markt
trekt een Britse artilleriecolonne naar het front. Tussen de
puinhopen is een eerste hulppost ingericht.
De burgerbevolking is samengestroomd om de stad te
ontvluchten. Twee ossen staan bij het dode lichaam van hun
begeleider. De weergave van de brand en de donkere
rookwolken zijn zeer dramatisch. De
weerschijn van de vlammen op de natte vlakte van de Grote
Markt verhoogt het effect. Het voorplan versterkt ook nog de
indruk van verwoesting. Via een enorme hoop balken en puin
wordt dit fragment weer verbonden met fragment 1, de
duinenscène waarmee het panorama begon.
|
|
|
 |
De voorgrond (het faux-terrain)
was bij het IJzerpanorama opgevuld met (echte) struiken
en hoog opgeschoten gras en riet. Gedeelten van de
loopgraven werden opgebouwd uit echte zandzakken.
Daartussen stonden enkele uitgezaagde figuren opgesteld
(zoals de Franse fusilier marin die een Belgische
infanterist te drinken geeft, twee Algerijnse
tirailleurs, enkele dode paarden) en overal lagen
attributen verspreid als zandzakken, karrenwielen,
munitiemanden, een mitrailleur, een kanon. Deze
voorwerpen (136 in totaal) waren door het Koninklijk
Legermuseum in bruikleen gegeven.
|
|
|
All photos on
this site are taken from my private collection books,
picture postcards and from the public domain of internet.
Any use of copyrighted images is accidental, and any such
material will be promptly removed from this site upon
notification from the copyright holder.
|
|
