William Angus (1888 - 1959) VC - 12 juni 1915 - Givenchy, Frankrijk

Personalia Geboren: 28 februari 1888 te Armadale, Linlithgow, Schotland Overleden: 14 juni 1959 te Carluke, Lanarkshire, Schotland Rang: Korporaal Onderdeel: 8e Bataljon, The Highland Light Infantry Nationaliteit: Schotse Date of Gazette: 29 juni 1915

'The bravest deed done in the history of the British Army'. Luitenant-kolonel Gemmill, Givenchy 1915 De gemeenschap in het Schotse Carluke is enorm trots op ‘haar’ drie Victoria Cross ontvangers, te weten korporaal William Angus en sergeant Thomas Caldwell, beiden VC ontvangers uit de Eerste Wereldoorlog, en luitenant Donald Cameron, VC ontvanger uit de Tweede Wereldoorlog. Dit is het verhaal van één van hen: een toonbeeld van uitzonderlijke moed, hechte vriendschap, zelfopoffering, en doorzettingsvermogen. Het verhaal van een held die bewust de dood trotseerde om het leven van een ander te redden. Het verhaal van William Angus begint in het Schotse Armadale, waar hij op 28 februari 1888 wordt geboren. Net als de meesten gaat óók William na zijn schoolperiode aan de slag als mijnwerker. Omdat hij echter een zeer talentvol voetballer is, weet hij dit werk al vrij snel op te geven om zich totaal te gaan toeleggen op een carrière als profvoetballer bij het Schotse Celtic. Een profcarrière die echter na drie jaar abrupt wordt afgebroken door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. In heel Groot-Brittannië werden mannen opgeroepen om dienst te nemen in het Britse leger. Zo ook in de buurt van Carluke, waar sergeant-majoor George Caven van het beroemde Highland Light Infantry diverse vrijwilligers wist te rekruteren voor de oorlog op het Europese vasteland. Twee van deze vrijwilligers waren William Angus en James Martin. Beiden werden naar Dunoon gestuurd voor hun militaire training, maar nadat ze deze met succes hadden afgerond, hoorden ze dat hun eenheid voorlopig nog in reserve werd gehouden. Daarom meldden beiden zich vrijwillig aan bij de 8th Battalion Royal Scots, dat enkele dagen later naar Frankrijk zou vertrekken. Op 12 juni 1915 bevond de D-compagnie van de 8th Battalion Royal Scots zich in de voorste loopgraaf in de omgeving van Givenchy in Noord-Frankrijk. Tegenover hen, op zo’n 55 meter afstand, lagen de Duitsers in hun loopgraven. Al vele weken lang hadden deze een spoordijk in hun bezit die van groot strategisch belang was omdat zij van daaraf een goed overzicht hadden op de Britse loopgraven en de Britse troepenbewegingen. In de nacht van 11 op 12 juni was besloten een Britse eenheid erop uit te sturen om te proberen de Duitsers uit hun posities te verdrijven. De Duitse troepen hadden zo’n actie echter al lang verwacht. Toen de Britse eenheid, die onder leiding stond van luitenant James Martin, zich over het Niemandsland begaf, brachten zij een enorme mijn tot ontploffing. Na hergroepering bleek dat enkele mannen ontbraken, onder wie luitenant Martin. Bij het aanbreken van de 12e juni konden de mannen van de Royal Scots het lichaam van luitenant Martin op de spoordijk zien liggen. Zij konden ook zien dat hij nog leefde, en dat hij slechts enkele meters van de Duitse loopgraven verwijderd was. Naarmate de dag vorderde, wist luitenant Martin zich enigszins te herstellen. Uitgedroogd, smeekte hij de Duitsers om wat water, maar deze beantwoordden zijn noodkreet met een handgranaat. De Britten, die dit tafereel op enkele tientallen meters afstand gadesloegen, werden hierover duivels kwaad en het nieuws over de gebeurtenis verspreidde zich als een lopend vuurtje door de Britse loopgraven. Toen het nieuws William Angus bereikte, bood hij zich zonder aarzelen vrijwillig aan om te proberen luitenant Martin uit zijn benarde positie te redden. Ondanks herhaald aandringen werden zijn verzoek afgewezen. Het was gewoon veel te gevaarlijk. Zijn smeekbedes waren echter ook bij Brigadier-Generaal Lawford terechtgekomen, die uiteindelijk toestemming gaf voor een reddingsoperatie. Een touw werd om het middel van William Angus gebonden zodat hij, in geval van nood, naar de eigen linies kon worden teruggetrokken. Gebruikmakend van alle obstakels en kraters in het terrein, wist hij uiteindelijk tot bij luitenant Martin te komen. Daar aangekomen haalde hij het touw van zich af en bond dit om het middel van James Martin. Vervolgens tilde hij hem op, gaf hem wat brandy en maakte hem gereed voor de gevaarlijke terugtocht naar de eigen linies. De Duitsers hadden echter lucht gekregen van deze reddingpoging en begonnen met het gooien van handgranaten naar het duo. Angus aarzelde geen moment, pakte James Martin op en begon zo snel als hij kon over het niemandsland naar de eigen linies terug te rennen. Een regen van kogels en handgranaten kwam op hen neer, waardoor beiden regelmatig vielen. Angus wist zich echter steeds weer te herpakken en de tocht, die wel een eeuwigheid leek te duren, te vervolgen. Angus werd vele malen geraakt, maar met zijn eigen lichaam wist hij het lichaam van James Martin te beschermen. Een geluk was echter wel dat de handgranaten veel stof opwierpen waardoor de Duitse sluipschutters hun werk niet goed konden doen. De handgranaten- en kogelregen werd echter steeds intensiever en Angus besloot tot een nieuwe actie. Hij gaf de eigen troepen het sein het lichaam van Martin naar binnen te trekken. Om de aandacht van de Duitsers hiervan af te leiden, stond hij op en rende zo hard hij nog kon weg van Martin, in de richting van de veilige Britse linies. Bij deze actie werd hij wederom enkele malen geraakt, maar uiteindelijk wist hij zich in een Britse loopgraaf te laten vallen. Zo snel mogelijk werd hij overgebracht naar een medische hulppost waar hij aan zijn zware verwondingen werd geholpen. Hier bleek dat hij ruim 40 keer was geraakt!!! Zijn rechtervoet was verbrijzeld en het zicht uit zijn linkeroog was totaal verdwenen; diverse medische ingrepen konden hier niets aan veranderen. Uiteindelijk wist hij zijn verwondingen wonderbaarlijk genoeg te overleven, maar hij zou nooit meer in staat zijn te voetballen - zijn profcarrière bij de Schotse voetbalclub Celtic zou daardoor ten einde komen.  Het relaas van deze heldhaftige actie bereikte al snel Engeland en Luitenant-kolonel Gemmill, commandant in Givenchy, schreef later: “No braver deed was ever done in the history of the British Army”. William Angus werd voor zijn actie voorgedragen voor het Victoria Cross, en iedereen die zijn actie had gezien was ervan overtuigd dat hij deze hoogste militaire onderscheiding ook daadwerkelijk zou krijgen. Bij thuiskomst in Carluke in 1915 sprak luitenant James Martin tijdens een ceremonie de volgende woorden: “Ik weet dat je het me niet kwalijk zal nemen als dit dankwoord niet al te lang zal worden. Toen ik op die zaterdag in juni gewond op het slagveld lag, leek mijn lot bezegeld. Maar William Angus aarzelde geen moment en met gevaar voor zijn eigen leven wist hij dat van mij te redden. Carluke mag trots zijn op zo’n held, omdat het een actie was die nergens in de annalen van de Britse krijgsgeschiedenis is voorgekomen. Korporaal Angus, ik dank je met heel mijn hart en ik wens je een heel lang, gelukkig en gezond leven toe. Ik hoop dat je dit horloge en bijbehorende ketting wil aanvaarden als dank voor het redden van mijn leven en als herinnering aan deze dag”. Op 30 augustus 1915 was het zover. William Angus ontving op Buckingham Palace het Victoria Cross uit handen van de Britse koning George V. De koning was zeer onder de indruk van Angus’ heroïsche reddingsactie en nam ruim de tijd om het verhaal uit zijn eigen mond te vernemen. De Britse koning George V had tijdens de toekenning van het Victoria Cross ook nog even een onderhoud met de vader van Angus en zei tegen hem o.a. het volgende: “U zult enorm trots zijn op uw zoon en ik wil u beiden dan ook feliciteren. Het is bijna een wonder dat hij zo’n heldhaftige actie heeft weten te overleven. Hij heeft zijn onderscheiding terecht verdiend en ik hoop van harte dat hij volledig mag herstellen van zijn opgelopen verwondingen. Dat u beiden nog heel lang van deze momenten kunt genieten”. Het verhaal van William Angus VC is de annalen van de Britse krijgsgeschiedenis bijgeschreven maar Angus zelf bleef onder dit alles altijd vrij nuchter. Alleen na veel aandringen was hij bereid zijn verhaal te vertellen. Na de oorlog kwamen William Angus VC en James Martin terug naar Carluke en ze zouden vrienden voor het leven worden. Elk jaar opnieuw, zond Martin op 12 juni een telegram naar Angus VC met daarin ‘Congratulations on the 12th’. Na Martins’ overlijden in 1956, zette zijn broer deze traditie voort. William Angus VC was én bleef een zeer gerespecteerd inwoner van Carluke. Op verzoek bekleedde hij diverse hoge functies en was hij jarenlang voorzitter van de Carluke Rovers Football Club. Hij overleed op 14 juni 1959. Angus ligt begraven op de Wilton Cemetery in Carluke. Op zijn grafsteen is een afbeelding te zien van ’s werelds bekendste militaire onderscheiding. Het Victoria Cross van Wlliam Angus is te bezichtigen in het Scottish United Services Museum in Edinburgh. De medailles van luitenant Martin liggen naast die van hem; dit is gebeurd om de hechte vriendschap van beiden te benadrukken.

Geraadpleegde bronnen ▬ ‘The Register of the Victoria Cross’ uitgegeven door This England 1997 ▬ ‘Monuments to Courage’ van David Harvey ▬ ‘For Valour’ van Bryan Perrett uitgegeven door Weidenfeld & Nicholson 2003 ▬ ‘For Valour – The VC Courage in Action’ van John Percival ▬ ‘Victoria Cross Heroes’ van Lord Michael Ashcroft ▬ ‘The Victoria Cross’ van Peter Duckers ▬ De gemeente van Armandale en Carluke te Schotland voor hun medewerking. ▬ Diverse gespecialiseerde websites omtrent het Britse Victoria Cross. Speciale dank gaat uit aan medewerkers en forumleden van: het forum over het Victoria Cross : www.victoria-cross.com/forum  en het forum over de oorlogsgeschiedenis van de 20e eeuw: worldatwar.nl/forum  en vooral dank aan mijn vriend Pierre GG voor zijn hulp en research.

▬  © 2008 - Hans Molier. De auteursrechten van bovenstaand artikel berusten bij de auteur. Voor gehele of gedeeltelijke overname is dan ook uitdrukkelijk schriftelijke toestemming vereist van de auteur.