terug naar de Slag bij Verdun pagina


 Fase 3 De slag om de flanken - de linker Maasoever

 De strijd om Côte 304 en Le Mort-Homme
De aanval op de linkeroever wordt uitgevoerd door het VIe Duitse Reserve Legerkorps. Tegelijkertijd zal op de rechteroever de aanval op fort Vaux worden ingezet. Het belangrijkste aanvalsdoel op de linkeroever is een heuvel (hoogte 295 meter) genaamd Le Mort-Homme, een waardevolle uitkijkpost voor de Franse artilleriewaarneming. Als Le Mort-Homme eenmaal genomen is kan de aanval worden ingezet op het Bois Bourrus waar de Franse artillerie is geconcentreerd. De aanvalsvoorbereidingen zijn aan de Fransen niet onopgemerkt voorbijgegaan en er liggen op 6 maart dan ook vier Franse divisies in de verdedigingslinies.

Maandag 6 maart - De aanval begint met een zwaar inleidend bombardement ingezet op de onervaren Franse 67e divisie die de eerste verdedigingslinie inneemt. De Duitsers trekken vrij gemakkelijk de Maas over bij Brabant en Champneuville. Er is Frans artillerievuur vanuit Bois Bourrus maar dit heeft weinig effect omdat de granaten niet tot ontploffing komen; ze smoren in de moerassige bodem. De Franse verdediging is gedemoraliseerd en verzwakt en 's avonds zijn de dorpen Forges en Regneville in handen van de Duitsers. Ook het westelijke gedeelte van de heuvelrug Côte de l'Oie is in Duitse handen.

Dinsdag 7 maart - De Duitsers stoten door naar het Bois de Corbeaux en nemen dit in onder dekking van hun eigen artillerie. De Franse verdediging wankelt; aan een einde van deze dag hebben meer dan 3.000 Fransen zich overgegeven. Le Mort-Homme lijkt binnen handbereik te liggen.

Woensdag 8 maart - Vroeg in de ochtend echter zetten de Fransen met groots elan een tegenaanval in. De Duitsers hebben hun op 7 maart veroverde posities nog niet geconsolideerd en in de loop van de ochtend geraakt het Bois de Corbeaux weer in Franse handen. De geplande Duitse aanval op Le Mort-Homme wordt afgelast en de Duitsers worden op deze dag in de defensief gedrukt.

Donderdag 9 maart - Een Duitse aanval op Le Mort-Homme wordt ingezet vanaf Béthincourt maar de Fransen hebben hun verdedigingslinie weer ingenomen en de Duitse aanval wordt volledig afgeslagen.

Vrijdag 10 maart - De Duitsers vallen weer onstuimig aan en heroveren het Bois de Corbeaux ten koste van zware verliezen. In de hierna volgende dagen ontspint een dagenlang durende strijd die voortdurend heen en weer golft. Elke aanval wordt beantwoord door een tegenaanval. Niets en niemand wordt gespaard. Uiteindelijk stabiliseert het front zich rond de lijn Béthincourt - Cumières. De verliescijfers na deze periode zijn voor beide kanten enorm: 89.000 Fransen dood, gewond of vermist; 82.000 Duitsers gewond, gedood of vermist.

Dinsdag 14 maart - Opnieuw wordt een grootscheepse Duitse aanval ingezet op Le Mort-Homme maar de oprukkende Duitse hoofdmacht wordt moordend onder vuur genomen door de Fransen vanaf de nabijgelegen heuvel Côte 304 waar een grote Franse artillerieconcentratie is samengebracht. Als de Duitse aanval onder grote verliezen vastloopt op de hellingen van Le Mort-Homme besluit de Duitse legerleiding de aanvalsconcentratie te verleggen naar Côte 304 die vanaf dat moment wordt beschouwd als de sleutel tot de verovering van Le Mort-Homme.

Maandag 20 maart - De Duitse hoofdaanval wordt nu ingezet vanuit het westen over de frontlijn Malancourt - Avocourt. Bij Avocourt wordt snel doorgestoten naar het Bois d'Ávocourt waar de Franse 29e divisie is gelegen die zich volledig in de pan laat hakken. Men spreekt zelfs over verraad van Franse zijde; overlopers zouden de Franse stellingen hebben verraden aan de Duitsers. Er worden 3.000 krijgsgevangenen gemaakt onder wie een brigadegeneraal en twee regimentcommandanten. In Frankrijk beschouwt men deze nederlaag als een nationale ramp.

Hierna concentreren alle gevechten zich rond het Bois d'Avocourt en vanaf 21 maart wordt zwaar gevochten om elke meter grond ten koste van grote verliezen aan beide kanten: het is een slachthuis onder verschrikkelijk slechte weersomstandigheden. Het regent hevig; gewonden verdrinken in de blubber. Soldaten raken hun laarzen kwijt in de zuigende leembodem. Kannonen en mortieren zakken tot hun assen in de bodem en kunnen niet meer verplaatst worden. Hele bataljons worden afgemaakt, soms tot de laatste man, door verdekt opgesteld Frans mitrailleurvuur. De Franse artilleriebeschietingen zijn net zo hevig als de Duitse. Op 23 maart wordt de strijd voorlopig gestaakt.

Eind maart wordt vanuit het noorden een Duitse aanval ingezet op Côte 304: de dorpen Malancourt (31 maart), Haucourt (5 april) en Béthincourt (8 april) komen in Duitse handen. Côte 304 blijft echter in Franse handen.

Aan beide zijden worden gevallen van oorlogsmoeheid gemeld: Duitse en Franse eenheden weigeren de loopgraven te verlaten, insubordinatie komt veelvuldig voor, troepen geven zich vrijwillig over. Het einde van het menselijk uithoudingsvermogen lijkt in zicht te komen.

Zondag 9 april - De Duitsers veranderen hun aanvalstactiek; ze besluiten op beide Maasoevers tegelijkertijd aan te vallen. Op de linkeroever worden Côte 304 en Le Mort-Homme gelijktijdig aangevallen. Generaal Von Gallwitz krijgt het bevel over alle troepen op de linkeroever ('Angriffsgruppe West'). De Duitsers werpen extra materieel en manschappen in de strijd. Aan de Franse kant zijn er op dat moment nauwelijks meer reservetroepen beschikbaar. De aanval begint weer met een zware inleidende beschieting (men telde zelfs 5 inslagen per minuut). De gehele top van Le Mort-Homme is gehuld in rook en stof. De Duitse aanval boekt terreinwinst maar bereikt slechts, opnieuw met een groot verlies aan manschappen, de lagere top van Le Mort-Homme. De hogere top is een paar honderd meter verder gelegen: een top die 30 meter hoger is dan de eerste top (hoogte 265 en hoogte 295). De Duitse linies liggen onder aanhoudend vuur vanaf de Côte 304.

De strijd golft de hele dag heen en weer tussen deze beide toppen; het is de gruwelijkste strijd die ooit op de linkeroever is gevoerd. Hele compagnieën worden aan beide kanten gedecimeerd (een Franse compagnie van 165 man keert terug van het front met 35 man), eten en drinken is dagenlang niet beschikbaar, gewonden worden niet afgevoerd, doden worden niet begraven. De beschietingen worden erger genoemd dan later in dit jaar bij het Somme-offensief.

Een Franse ooggetuige schrijft: 'mijn bataljon komt rechtstreeks uit het achterland, de mannen zijn dodelijk vermoeid en hebben niet geslapen. Achthonderd man telt het bataljon - 800 man heeft het bataljon verloren dat we moeten aflossen'.

De Duitsers slagen er weer niet in Le Mort-Homme en de Côte 304 in te nemen. De Fransen houden heldhaftig stand. Pétain vaardigt de volgende dag zijn beroemde dagorder uit: 'Courage! On les aura!'. (Noot: een uitspraak die uit een loopgraafkrantje afkomstig schijnt te zijn.)

Vanaf de Côte 304 verijdelen de Fransen met hun artillerievuur geleid vanuit kabelballonen en vliegtuigen dat de Duitsers artilleriestellingen en waarnemingsposten inrichten. De Duitse infanteristen kunnen zich nauwelijks ingraven; hun stellingen liggen dag en nacht onder spervuur. Een ooggetuige schrijft: 'al spoedig waren er meer en meer verliezen. In stille berusting wachtte elke soldaat stompzinnig op de granaat die voor hem bestemd was. En overal geschreeuw en gekreun, geloei en geknetter, vuil en bloed, dood en sterven'.

Generaal Von Gallwitz weet nu zijn opperbevelhebber Knobelsdorf ervan te overtuigen dat het zinloos is Le Mort-Homme te bestormen voordat de Côte 304 definitief is veroverd. In de periode na 9 april regent het 12 dagen achtereen. De troepen staan letterlijk tot over hun knieën in het water; niemand heeft nog een droge draad aan het lijf. Na deze regenperiode volgen Franse tegenaanvallen waardoor de Duitsers van de hellingen van Le Mort-Homme worden verdreven.

Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de aanval op Côte 304 begonnen. Generaal Von Gallwitz, een artillerie-officier, besluit de zaak op grootschalig aan te pakken: 500 zware kanonnen nemen een front van nauwelijks 2 kilometer breed onder vuur.

Woensdag 3 mei - Op deze gloeiend hete dag begint een beschieting die met de grootst mogelijke intensiteit 36 uur aanhoudt. De Franse lijden verbijsterende verliezen. Aan het front is het een absolute chaos: mannen worden levend begraven, dagenlang is er geen eten of drinken. Overal zijn gillende gewonden die niet verzorgd kunnen worden. Er hangt een ondraaglijke ontbindinglucht; men spreekt over meer dan 10.000 doden. In de nacht na de tweede dag wordt Côte 304 bestormd en veroverd op de volledig murw gebeukte Fransen. Het duurt daarna nog drie dagen met verbitterde man tegen man gevechten voordat Côte 304 definitief in Duitse handen is. (Noot: de beschietingen zijn zo hevig geweest dat Côte 304 in de loop van de tijd 7 meter lager zou zijn geworden).

Nu is eindelijk de weg vrij naar Le Mort-Homme. Ook hier wordt weer een zwaar bombardement ingezet. Le Mort-Homme lijkt op een vulkanische uitbarsting. De lucht en de aarde trillen onder de duizenden exploderende granaten. De chaos is aan beide kanten compleet: aan de Duitse kant liggen op een gegeven moment 13 regimenten zonder enige leiding of coördinatie in de linies. Verkenningsvliegtuigen melden een stofkolom van 800 meter hoogte.

De Fransen bieden hardnekkig tegenstand maar zij moeten aan het einde van de maand mei het hoofd buigen. Le Mort-Homme is eindelijk in Duitse handen. Ook de dorpen Cumières en Chattancourt worden nog ingenomen. Eindelijk, na drie maanden onafgebroken strijd is het Bois Bourrus bereikt. De Duitse en Franse legers zijn volkomen uitgeput: niet alleen de Franse, maar ook de Duitse regimenten 'bloeden dood' in de strijd.


terug naar de Slag bij Verdun pagina