naar homepage





Nieuwe boeken over de Eerste Wereldoorlog

Tweedehands WOI boeken: Boekwinkeltje Niemandsland

Zie ook: Nieuw verschenen geschiedenisboeken
 
Bestel direct online!

 


De oorlogvoerende landen tijdens de Eerste Wereldoorlog
Oorlogsverklaringen, verbroken diplomatieke betrekkingen, wapenstilstanden en vredesverdragen 
met een overzicht van de aantallen inwoners van de oorlogvoerende landen

Tabel I Overzicht oorlogsverklaringen 1914 - 1918 
Tabel II Overzicht verbroken diplomatieke betrekkingen 1917 - 1918  
Tabel III Aantal inwoners oorlogvoerende landen naar datum toetreding tot de oorlog
Tabel IV  Overzicht afgesloten wapenstilstanden in 1917 en 1918

Tabel V  Overzicht afgeloten vredesverdragen 1918 - 1920

Op 28 juli 1914 verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië. Twee weken later barstte de Grote Oorlog uit en aan het einde van 1914 waren er al 10 Europese landen met elkaar in oorlog en waren er tussen hen al 22 oorlogsverklaringen afgekondigd. 

Het keerpunt in de oorlog kwam toen de Verenigde Staten van Amerika op 6 april 1917 aan Duitsland de oorlog verklaarden. Tot dat moment waren er 41 oorlogsverklaringen afgekondigd. De oorlogsverklaring van de USA was de tweeënveertigste op rij. Daarna zouden er nog 20 volgen van staten die kunnen worden gekenschetst als 'nakomers': voorbeelden hiervan zijn Panama, Cuba, Guatemala, Nicaragua, Costa Rica, Haïti en Honduras. Vaak waren deze landen politiek of economisch afhankelijk van de Verenigde Staten die een neutrale houding van deze landen als te vriendelijk zou beschouwen tegenover Duitsland. Een neutrale staat kon immers handelsbetrekkingen onderhouden met de vijand Duitsland en een schuilplaats bieden aan onderzeeboten waar ook brandstof kon worden ingeladen. De oorlogsinspanning van deze landen was meestal zeer gering of uitsluitend van symbolische aard.  In totaal zijn er dus tijdens de oorlog  62 oorlogsverklaringen afgekondigd. 

Roemenië zag kans twee keer een oorlogsverklaring af te kondigen. Dit land sloot zich in 1916 aan bij de Geallieerden en verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog op 27 augustus van dat jaar. Roemenië verloor de strijd tegen de Centralen en sloot vrede volgens het Verdrag van Boekarest op 7 mei 1918. Daarna nam Roemenië opnieuw deel aan de oorlog aan de kant van de Geallieerden op 10 november 1918 - één dag voor de wapenstilstand op 11 november. 
De gangbare mening tijdens de Vredesconferentie van Parijs in 1918-1919 was, dat deze laatste oorlogsverklaring door Roemenië uitsluitend was uitgevaardigd om gebiedseisen te kunnen stellen als overwinnaar uit deze oorlog.

Naast deze 62 oorlogsverklaringen moeten ook de verbroken diplomatieke betrekkingen nog worden meegeteld. Deze worden beschouwd als een lichtere vorm van een oorlogsverklaring. 
Dit waren er vijf in totaal, waardoor het aantal oorlogsverklaringen uitkomt op 67. 
In november 1918 blijken 29 landen officieel met elkaar in oorlog.  Vier zelfstandige landen (Albanië, Arabië, Perzië en de Philippijnen) blijken zonder oorlogsverklaringen bij de oorlog betrokken geraakt. In totaal waren in november 1918 dus 33 landen met elkaar in oorlog. 
Daarnaast waren er elf neutrale landen tijdens de Eerste Wereldoorlog: Argentinië, Chili, Denemarken, Mexico, Nederland, Noorwegen, Spanje, Venezuela, Zweden en Zwitserland. In Afrika bleef alleen Ethiopië neutraal naast een viertal kleine Spaanse koloniën: Rio de Oro (Spaans Sahara), Rio Muni, Ifni en  Spaans Marokko. 

Totaal zijn er tijdens de Eerste Wereldoorlog 62 oorlogsverklaringen (zie tabel I) en vijf verbroken diplomatieke betrekkingen (zie tabel II) afgekondigd door 29 landen. Vier landen zijn zonder oorlogsverklaring bij de oorlog betrokken geraakt. In totaal waren in november 1918 dus 33 landen met elkaar in oorlog. 
De Grote Oorlog was werkelijk een Wereldoorlog geworden: totaal waren in 1918 meer dan 1.500.000.000 mensen met elkaar in oorlog, meer dan 80% van de wereldbevolking (zie samenvatting tabel III).

Overzicht oorlogvoerende landen november 1918 in alfabetische volgorde
Albanië* 
Arabië* 
België 
Brazilië
Britse Rijk
Bulgarije
China
Costa Rica 
Cuba
Duitsland
Frankrijk
Griekenland
Guatemala
Haïti
Honduras
Italië
Japan
Liberia
Luxemburg
Montenegro
Nicaragua 
Oostenrijk-Hongarije
Panama 
Perzië*
Philippijnen*
Portugal
Roemenië 
Rusland
San Marino
Servië
Siam
Turkije 
Verenigde Staten

(* geen oorlogsverklaring)

De vier landen van de Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkije en Bulgarije) stonden tegenover 25 landen die zich aangesloten hadden bij de Geallieerden, waarvan de bekendsten  Engeland (Britse Rijk), Frankrijk, Rusland en de Verenigde Staten waren.

De onderstaande tabellen komen de volgende onderwerpen aan bod: 

Tabel I Overzicht oorlogsverklaringen 1914 - 1918 
Tabel II
Overzicht verbroken diplomatieke betrekkingen 1917 - 1918  
Tabel III Aantal inwoners oorlogvoerende landen naar datum toetreding tot de oorlog
Tabel IV  Overzicht afgesloten wapenstilstanden in 1917 en 1918

Tabel V  Overzicht afgeloten vredesverdragen 1918 - 1920


Tabel I  Oorlogsverklaringen 1914 - 1918
1914
28 juli Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië
1 augustus Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland
1 augustus Duitsland trekt het neutrale Luxemburg binnen omdat 'volgens betrouwbare berichten Franse strijdkrachten naar Luxemburg in opmars waren’. Wat onjuist bleek. 
3 augustus Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk
4 augustus Duitsland trekt het neutrale België binnen nadat een Duits ultimatum door België is afgewezen. Deze afwijzing werd door Duitsland uitgelegd als een oorlogsverklaring.
4 augustus Engeland 1) verklaart de oorlog aan Duitsland 2)
5 augustus Montenegro verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
6 augustus Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Rusland
9 augustus Duitsland verklaart de oorlog aan Servië
11 augustus Montenegro verklaart de oorlog aan Duitsland
11 augustus Frankrijk 2) verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
12 augustus Engeland  verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
12 augustus Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Engeland
12 augustus Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Frankrijk
23 augustus Japan verklaart de oorlog aan Duitsland
25 augustus Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Japan
28 augustus Oostenrijk-Hongarij verklaart de oorlog aan België
29 oktober Rusland verklaart de oorlog aan Turkije 2)
5 november Frankrijk verklaart de oorlog aan Turkije
5 november Engeland verklaart de oorlog aan Turkije
12 november Turkije  verklaart de oorlog aan Frankrijk
12 november Turkije  verklaart de oorlog aan Engeland
12 november Turkije  verklaart de oorlog aan Rusland
1915
24 mei Italië verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
3 juni San Marino verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
20 augustus Italië verklaart de oorlog aan Turkije
14 oktober Bulgarije verklaart de oorlog aan Servië
16 oktober Engeland verklaart de oorlog aan Bulgarije
17 oktober Frankrijk verklaart de oorlog aan Bulgarije
19 oktober Rusland verklaart de oorlog aan Bulgarije
19 oktober Italië verklaart de oorlog aan Bulgarije
5 december Albanië verklaart de oorlog aan Duitsland
5 december Albanië verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
5 december Albanië verklaart de oorlog aan Bulgarije
1916
9 maart Duitsland verklaart de oorlog aan Portugal
15 maart Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Portugal
27 augustus Roemenië verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
28 augustus Duitsland verklaart de oorlog aan Roemenië
28 augustus Italië  verklaart de oorlog aan Duitsland
30 augustus Turkije verklaart de oorlog aan Roemenië
1 september Bulgarije verklaart de oorlog aan Roemenië
1917
6 april Verenigde Staten verklaren de oorlog aan Duitsland
7 april Cuba verklaart de oorlog aan Duitsland
7 april Panama  verklaart de oorlog aan Duitsland
29 juni Griekenland verklaart de oorlog aan Duitsland
29 juni Griekenland verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
22 juli Siam verklaart de oorlog aan Duitsland
22 juli Siam verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
14 augustus China verklaart de oorlog aan Duitsland
14 augustus China verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
26 oktober Brazilië verklaart de oorlog aan Duitsland
7 december Verenigde Staten verklaren de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
10 december Panama verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
12 december Cuba verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
1918
10 april Liberia verklaart de oorlog aan Duitsland
23 april Guatemala verklaart de oorlog aan Duitsland
7 mei Nicaragua  verklaart de oorlog aan Duitsland
25 mei Costa Rica  verklaart de oorlog aan Duitsland
13 juli Haïti verklaart de oorlog aan Duitsland
19 juli Honduras verklaart de oorlog aan Duitsland
10 november  Roemenië 3) verklaart de oorlog aan Duitsland
10 november  Roemenië 3) verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije
1) Meestal wordt hier als oorlogvoerende natie Engeland genoemd. Hiermee bedoelt men het Britse Rijk: Groot-Brittannië (bestaande uit Engeland, Schotland en Wales), Noord-Ierland  en alle zelfstandige Dominions en de koloniën. (Voor alle zekerheid: het United Kingdom bestaat uit Groot-Brittannië en Noord-Ierland.)
2) Frankrijk, Duitsland en Turkije inclusief hun koloniën en gebieden onder hun controle. Veel van de door Frankrijk en Turkije aan het front ingezette troepen waren afkomstig uit deze koloniën.
3) Roemenië sloot zich in 1916 aan bij de Geallieerden en verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog op 27 augustus van dat jaar. Het land verloor de strijd tegen de Centralen en sloot vrede volgens het Verdrag van Boekarest op 7 mei 1918. Daarna nam Roemenië opnieuw deel aan de oorlog aan de kant van de Geallieerden op 10 november 1918 - één dag voor de wapenstilstand op 11 november 1918. 
De gangbare mening tijdens de Vredesconferentie van Parijs in 1918-1919 was, dat deze laatste oorlogsverklaring door Roemenië was afgekondigd om gebiedseisen te kunnen stellen als zijnde een overwinnaar uit deze oorlog.

NB. In bovenstaande tabel is in een aantal gevallen sprake geweest van een verbreking der diplomatieke betrekkingen, die enige tijd later gevolgd werden door oorlogsverklaringen. Ik heb deze gevallen, om verwarring te voorkomen, niet opgenomen in tabel I noch in tabel II. De gevallen waarbij uitsluitend de diplomatieke betrekkingen werden verbroken, zonder dat er een oorlogsverklaring volgde, heb ik opgenomen in tabel II (MW). 

Bronnen: 14-18 De Eerste Wereldoorlog (Amsterdam 1975-1976) deel 10 blz. 1879
The Times Diary & Index of the War London (London [c.1920])

Tabel II  Verbroken diplomatieke betrekkingen 1917 - 1918
9 april 1917 Bolivia verbreekt diplomatieke betrekkingen met  Duitsland
20 april 1917 Verenigde Staten verbreken diplomatieke betrekkingen met Turkije
6 oktober 1917 Peru verbreekt diplomatieke betrekkingen met Duitsland 
6 oktober 1917 Uruguay  verbreekt diplomatieke betrekkingen met Duitsland 
8 december 1917 Ecuador  verbreekt diplomatieke betrekkingen met Duitsland 
Bovengenoemde landen verbraken de diplomatieke betrekkingen met de genoemde Centrale machten Duitsland en Turkije. Er was voor deze naties, in de hierboven genoemde gevallen, dus geen sprake van een oorlogsverklaring! Bij tabel I is in diverse gevallen sprake geweest van een verbreking der diplomatieke betrekkingen, die enige tijd later gevolgd werden door oorlogsverklaringen. Ik heb deze gevallen, om verwarring te voorkomen, niet opgenomen in tabel I noch in tabel II (MW)

Bronnen: 14-18 De Eerste Wereldoorlog (Amsterdam 1975-1976) deel 10 blz. 1879
The Times Diary & Index of the War London (London [c.1920])

Tabel III   Aantal inwoners van de oorlogvoerende landen 
                    gerangschikt naar datum van toetreding tot de oorlog
1914
Centralen (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkije en Bulgarije)
Landen/naties Aantal inwoners
van landen
Aantal inwoners
van koloniën
Totaal inwoners landen/naties Cumulatief totaal Centralen 
Duitsland

65.000.000

     
Kameroen  

3.600.000

   
Duits Oost-Afrika   7.650.000    
Duits West-Afrika   100.000    
Togoland    1.050.000    
Andere koloniën   900.000    

Duitsland totaal

65.000.000 13.300.000 78.300.000 78.300.000
Oostenrijk 28.600.000      
Hongarije  20.900.000      
Bosnië-Herzegowina 1.900.000      
Oostenrijk-Hongarije
totaal 
51.400.000

-

51.400.000

129.700.000
Turkije 14.550.000      
(Turks) Arabië  1.050.000      
Mesopotamië  2.000.000      
Syrië  3.700.000      
Turkije totaal  21.300.000 - 21.300.000 151.000.000

Bulgarije 
(vanaf 14-10-1915)

5.500.000 - 5.500.000 156.500.000

Totaal inwoners 
van de landen der Centralen 

143.200.000 13.300.000   156.500.000
 
Geallieerden (Engeland, Frankrijk, Rusland, Verenigde Staten e.a.)
1914
Landen/naties aantal inwoners
van landen
aantal inwoners
van koloniën
totaal inwoners
landen/naties
cumulatief tot.
Geallieerden
Engeland, 
Schotland en Wales 
45.400.000      
Dominions        
Austalië  4.900.000      
Canada 7.200.000      
Newfoundland 240.000      
Nieuw Zeeland 1.100.000      
Zuid Afrika  6.000.000      
Koloniën:        
Aden   15.000    
Basutoland   400.000    
Bechuanaland   125.000    
Ceylon   4.300.000    
Brits Oost Afrika   2.400.000    
Egypte    12.800.000    
Goudkust   1.500.000    
India   315.100.000    
Noord Nigeria   9.300.000    
Zuid Nigeria   7.900.000    
Nyasaland   1.100.000    
Rhodesië    1.600.000    
Sierra Leone   1.400.000    
Brits Somalië    300.000    
Soedan   3.000.000    
Oeganda   2.850.000    
West Indië    1.700.000    

Britse Rijk totaal

64.840.000 365.790.000 430.630.000 430.630.000
Frankrijk 40.000.000      
Algerije    5.500.000    
Equatoriaal Afrika   7.500.000    
Marokko   4.000.000    
Frans Somalië    200.000    
Tunesië    2.000.000    
Frans West Afrika   12.000.000    
Koloniën in Amerika    450.000    
Koloniën in Azië    14.800.000    
Koloniën in Oceanië    80.000    

Frankrijk totaal

40.000.000 46.530.000 86.530.000 517.160.000
Rusland  143.700.000      
(Finland) 3.200.000      
(Polen) 12.000.000      
Rusland totaal 158.900.000 - 158.900.000 676.060.000
Servie 4.500.000 - 4.500.000 680.560.000
Luxemburg 260.000 - 260.000 680.820.000
Belgie  7.500.000      
Belgisch Congo   15.000.000    
België totaal 7.500.000 15.000.000 22.500.000 703.320.000
Montenegro 520.000 - 520.000 703.840.000
Japan 53.600.000   53.600.000 757.440.000
Korea   16.500.000    
Formosa   3.600.000    
Andere koloniën    110.000    
Japan totaal 53.600.000 20.210.000 73.810.000 831.250.000
Geallieerden 1915 
Italië  35.600.000      
Eritrea    450.000    
Italiaans Somalië    400.000    
Tripolie    530.000    
Tientsin (China)    20.000    
Italië totaal 35.600.000 1.400.000 37.000.000 868.250.000

San Marino 

10.000   10.000 878.260.000

Geallieerden 1916

Portugal  6.000.000      
Mozambique   3.250.000    

Portugal totaal

6.000.000 3.250.000 9.250.000 877.510.000
Roemenie 7.500.000 - 7.500.000 885.010.000

Geallieerden 1917

Verenigde Staten 92.000.000 - 92.000.000 977.010.000
Cuba 2.400.000 - 2.400.000 979.410.000
Panama 340.000 - 340.000 979.750.000
Griekenland 4.800.000 - 4.800.000 984.550.000
Siam 8.200.000 - 8.200.000 992.750.000
China 320.000.000 - 320.000.000 1.312.750.000
Brazilië  24.000.000 - 24.000.000 1.336.750.000
Geallieerden 1918
Liberia 2.000.000 - 2.000.000 1.338.750.000
Guatemala  2.000.000 - 2.000.000 1.340.750.000
Nicaragua  750.000 - 750.000 1.341.500.000
Costa Rica 420.000 - 420.000 1.341.920.000
Haïti 1.750.000 - 1.750.000 1.343.670.000
Honduras 560.000 - 560.000 1.344.230.000
Totaal inwoners 
van de landen der Geallieerden
892.050.000 452.180.000   1.344.230.000
 --
Samenvatting 
Landen/naties Aantal inwoners
van landen
Aantal inwoners
van koloniën
Totaal oorlogvoerende inwoners van alle landen/naties
Totaal inwoners 
van de landen der Centralen
143.200.000 13.300.000 156.500.000
Totaal inwoners 
van de landen der Geallieerden
892.050.000 452.180.000 1.344.230.000
Aantal mensen met elkaar in oorlog aan het einde van de Eerste Wereldoorlog 1.035.250.000 465.480.000 1.500.730.000
Omvang van de wereldbevolking 
in 1918
1.864.150.000 Oorlogvoerende inwoners
als percentage van de
wereldbevolking: 80,5%
Commentaar bij Tabel III 

In bovenstaande tabel heb ik gebruik gemaakt van de cijfers zoals die zijn weergegeven in The World War One Source Book van Philip J. Haythornthwaite (London 1992) pagina's 382-383 National Statistics. 
De bezwaren die hij noemt tegen het gebruik van deze cijfers deel ik volledig: onnauwkeurig, schattingen die onderling ver uiteenlopen, gebieden (koloniën) waar geen statistisch materiaal voorhanden was ('tussen de 6 en 8 miljoen'), verouderde gegevens ('uit 1910') etc. etc. 

Toch biedt de tabel, hoe onnauwkeurig ook, een onthutsend overzicht over de in oorlog geraakte naties ('warring nations') en het aantal daarbij betrokken inwoners: aan het einde van de oorlog waren dus 1.500.730.000 mensen met elkaar in oorlog. Dat was op een wereldbevolking, die naar schatting in 1918 een omvang kende van ruim
1.864.150.000 zielen [Encyclopedia Britannica 1949], een percentage van 80,5%. Een uitkomst die (hoe onvolkomen de cijfers ook zijn) elke verbeelding te boven gaat. 

Tabel IV  Afgesloten wapenstilstanden in 1917 en 1918
1917
9 december   Roemenië sluit wapenstilstand met de Centralen 1)
15 december  Sowjet-Rusland sluit wapenstilstand met de Centralen
1918
29 september Bulgarije sluit wapenstilstand met de Geallieerden 2)
30 oktober Turkije sluit wapenstilstand met de Geallieerden
3 november Oostenrijk-Hongarije sluit wapenstilstand met de Geallieerden
11 november Duitsland sluit wapenstilstand met de Geallieerden
1) Tot de Centralen behoorden: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkije en Bulgarije (vanaf 14 october 1915).
2) Tot de Geallieerden behoorden: Frankrijk, België, Italië, Portugal, Engeland (= het Britse Rijk), Roemenië, Servië, Griekenland, Rusland en ook de Verenigde Staten. Formeel behoorden de Verenigde Staten niet tot de Geallieerden omdat zij, om politieke redenen, nooit een overeenkomst hebben gesloten met de overige Geallieerden. Officieel noemde men de Verenigde Staten 'geassocieerd' met de Geallieerden.  

Bronnen: 14-18 De Eerste Wereldoorlog (Amsterdam 1975-1976) deel 10 blz. 1879
The Times Diary & Index of the War London (London nd [c.1920])

Tabel V  Afgeloten vredesverdragen 1918 - 1920 
1918
8 februari  Oekraïne sluit vredesverdrag met  de Centralen 1)
3 maart   Sowjet-Rusland sluit vredesverdrag met  de Centralen
(Vrede van Brest-Litowsk)
5 maart   Duitsland sluit vredesverdrag met  Finland 
(Vrede van Berlijn)
7 maart Sowjet-Rusland sluit vredesverdrag met  Finland
7 mei   Roemenië sluit vredesverdrag met  de Centralen
(Vrede van Boekarest)
11 mei  Finland sluit vredesverdrag met  Turkije
1919
28 juni  De Geallieerden 2) sluiten vredesverdrag met Duitsland
(Vrede van Versailles)
10 september De Geallieerden sluiten vredesverdrag met Oostenrijk (Vrede van
Saint Germain-en-Laye
)
27 november De Geallieerden  sluiten vredesverdrag met Bulgarije 
(Vrede van Neuilly-sur-Seine)
9 december Roemenië sluit vredesverdrag met Bulgarije
9 december Roemenië sluit vredesverdrag met Oostenrijk
1920
2 februari Estland sluit vredesverdrag met Sowjet-Rusland
4 juni De Geallieerden sluiten vredesverdrag met Hongarije
(Vrede van Trianon)
10 augustus   De Geallieerden sluiten vredesverdrag met Turkije 
(Vrede van Sèvres)
Na 10 augustus 1920 zouden nog vele conferenties volgen waarin afzonderlijke staten alsnog hun vredesvoorwaarden vaststelden. Daarnaast werden ook vele conferenties gehouden om de minderhedenbelangen binnen de nieuw gevormde naties van Europa te regelen. David Lloyd George, eerste minister van Engeland, zou er tussen 1919 en 1922 al drieëndertig bijwonen.
1) Tot de Centralen behoorden: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkije en Bulgarije (vanaf 14 october 1915).
2) Tot de Geallieerden behoorden: Frankrijk, België, Italië, Portugal, Engeland (= het Britse Rijk), Roemenië, Servië, Griekenland, Rusland en ook de Verenigde Staten. Formeel behoorden de Verenigde Staten niet tot de Geallieerden omdat zij, om politieke redenen, nooit een overeenkomst hebben gesloten met de overige Geallieerden. Officieel noemde men de Verenigde Staten 'geassocieerd' met de Geallieerden.  

Bronnen: 14-18 De Eerste Wereldoorlog (Amsterdam 1975-1976) deel 10 blz. 1879 
The Times Diary & Index of the War London (London nd [c.1920]) Zeer aanbevolen ter lezing
over de vredesonderhandelingen te Parijs, die uitmondden in de Vrede van Versailles: 

Margaret MacMillan - Parijs 1919 - Zes maanden die de wereld veranderden

  naar homepage


 
eXTReMe Tracker