naar Engelse Kamp pagina

Het boek over het Engelse Kamp is verschenen:
Klik hier: Het Engelse Kamp - Groningen 1914-1918

De 1e Brigade wordt vergeten
bij evacuatie van Antwerpen

Aankomst van de 1e Royal Naval Brigade in Nederland. Ze zijn zojuist ontwapend en staan onder bewaking van Nederlandse militairen.

De toestand aan het front wordt nijpend. Onophoudelijk vliegen de zware granaten over de linies. Er worden geen voltreffers gemeld; het aantal Britse gewonden en doden is dan ook zeer gering. Er komen berichten binnen dat het Duitse leger ten zuiden van Antwerpen door de Belgische linies is gebroken. 

Het gevaar is nu levensgroot dat het gehele Belgische veldleger in Antwerpen ingesloten zal raken. Besloten wordt daarom dat het veldleger en de Britse Brigades zich op 8 oktober bij het invallen van de duisternis zullen terugtrekken over de Schelde. De Britten zullen dan per trein naar Gent worden vervoerd. De enige mogelijkheid om daar nog te komen is via een spoorlijn die vlak langs de Nederlandse grens loopt, de noordelijke spoorlijn St.-Niklaas, St.-Gillis-Waas, Moerbeke, Zelzate, Gent. 

De drie Britse Brigades krijgen om 19.00 het bevel zich over de Schelde terug te trekken via de schipbrug bij Burght. Ze zullen dan naar St. Niklaas marcheren waar de beloofde treinen gereed zullen staan. Onderweg worden de troepen opgehouden door letterlijk honderdduizenden Belgen die in blinde paniek op de vlucht zijn geslagen naar Nederland. Tussendoor vinden schermutselingen met Duitse troepen plaats. De mannen zijn volkomen uitgeput. 

Sinds hun vertrek uit Engeland hebben ze nauwelijks rust gehad en sinds de vorige dag hebben ze, bijna zonder rust, eten en drinken meer dan 35 kilometer afgelegd. Als ze eindelijk het station binnenstrompelen staan daar inderdaad vijf treinen gereed. Niemand heeft in deze chaos nog enig overzicht en als iedereen aanwezig lijkt wordt het sein voor vertrek gegeven. Pas halverwege de reis blijkt dat 1.500 mannen van de 1e Brigade niet aanwezig zijn: de mannen van het Hawke - , Benbow - en Collingwood Bataljon ontbreken. 

Door een reeks misverstanden heeft commodore Wilfred Henderson, de commandant van de 1e Royal Naval Brigade, niet het bevel ontvangen dat hij onmiddellijk om 19.00 uur moet vertrekken. Het gevolg is dat deze drie bataljons, die op dat moment in de voorste linies liggen, pas om 22.00 uur afmarcheren. Langs in lichterlaaie staande olietanks en onder voortdurende beschietingen zoeken de mannen hun weg naar de Schelde waar de schipbrug bij Burght inmiddels is opgeblazen. Met veel moeite worden ze met bootjes naar de overkant gebracht zonder dat er slachtoffers vallen. Als de mannen in de ochtend van vrijdag 9 oktober in St.-Niklaas aankomen krijgt commodore Henderson te horen dat transport en bevoorrading voor zijn bataljons beschikbaar is in het verderop gelegen St.-Gillis-Waas. 

Opnieuw komen de afgematte mannen in beweging. Pas om 16.00 uur komen de laatsten hier aan. Sommigen lopen zelfs op kousenvoeten omdat ze tijdens rustpauzes hun laarzen uittrekken en hun voeten daarna zo opzwellen dat ze hun laarzen niet meer aan kunnen krijgen. Maar ook hier is opnieuw geen spoor te vinden van transport of bevoorrading. 

Op dat moment komt ook het bericht binnen dat de spoorlijn is opgeblazen en dat de Duitsers oprukken in noordelijke richting. Henderson concludeert dan dat de terugweg naar Gent volledig is afgesneden en dat de gevechtskracht van zijn troepen tot het absolute minimum is gedaald. Henderson neemt daarop de beslissing de Nederlandse grens over te steken. De overweging is dat men liever geïnterneerd is in Nederland dan dat men een smadelijk verblijf in krijgsgevangenschap in Duitsland moet ondergaan. 

In Zeeuws Vlaanderen trekken de Britten de Nederlandse grens over. Ze worden ontwapend en hen wordt uitgelegd dat ze, in overeenstemming met de internationale rechtsregels, voor de duur van de oorlog in een bewaakt kamp worden ondergebracht zodat ze niet naar hun land kunnen terugkeren om opnieuw aan de oorlog deel te nemen. Ze zijn trouwens niet de enigen: ook meer dan 30.000 uit Antwerpen gevluchte Belgische militairen worden in Nederland geïnterneerd in de jaren 1914-1918.

De Britten brengen hun eerste nacht in Nederland door langs de kant van de weg. Daarna worden ze per trein naar Terneuzen gebracht en gaan vandaar per schip naar Vlissingen. Vandaar vertrekt een groep van ongeveer 500 mannen naar Leeuwarden. De overige 1.000 mannen worden naar Groningen overgebracht. Hier worden ze (voorlopig) ingekwartierd in de Rabenhauptkazerne. Deze staat leeg omdat het aldaar gelegerde 12e Regiment Infanterie naar zijn mobilisatiebestemming is afgereisd. 

Volgende aflevering:

Grote groepen Groningers staren ons door de hekken aan


 naar Engelse Kamp pagina