De strijd om de Lingekopf 1914

De strijd om de Lingekopf

door René Litan

De geografische situatie
De belangrijkste dalen die de belangrijkste verbindingswegen in de Vogezen vormen, lopen in hoofdzaak in de richting oost - west, o.a. Straatsburg- St. Dié, Colmar- St. Dié en Colmar-Gérardmer-Remiremont, Mulhouse-Thann-Remiremont en Mulhouse-Belfort. Deze verbindingen worden beheerst door een aantal bergtoppen waaronder de bekende Grand Ballon, de Vieil-Armand (Hartmannswillerkopf), de Têtes des Faux, de Sudelkopf en de Cote 425. Uiteraard waren ook de toegangen van de dalen aan de westzijde voor beide partijen van groot strategisch belang: dit zijn de dalen van de Doller, Thur, Fecht en Weiss. Voor de Fransen was de beheersing van het Munsterdal met zijn directe toegang tot Colmar van de grootste betekenis. In dit rijtje wordt niet genoemd de Lingekopf. Dat is vanwege het feit dat er vanaf de Lingekopf geen enkele belangrijke oost-west verbinding is te beheersen, ook al omdat deze top geen goed uitzicht biedt op het omringende landschap. En dit is juist de grote tragiek van de hevige gevechten om deze bergtop: zij dienden geen enkel strategisch doel.

De plannen
De Frans-Duitse grens liep aan het begin van de oorlog ruwweg langs de lijn Mulhouse-Belfort in het zuiden en langs de lijn Belfort-Metz in het westen. Het Franse Plan XVII ging uit van een aanval in oostwaartse richting om zo snel mogelijk de in 1871 verloren gegane gebieden Elzas en Lotharingen te heroveren. De Duitsers echter hadden met het Schlieffenplan een geheel andere strategie in gedachten. Hun hoofdmacht zou in een snelle doorstoot via België en Noord-Frankrijk de stad Parijs omsingelen en zo de Fransen in de rug aanvallen. In Elzas-Lotharingen zou men niet in het offensief gaan en eigenlijk alleen maar proberen om zoveel mogelijk Franse troepen aan dat front te binden.

Het begin van de oorlog: augustus 1914
Geheel volgens plan veroverden de Fransen tussen 7 augustus en 22 augustus 1914 gedurende een korte en gewaagde aanval de plaatsen Thann, Masevaux, Mulhouse, Altkirch, de Sundgau, Munster, Turckheim, Ammerschwir en Colmar.

Een rustpauze achter de linies van het Lignefront

Daarna trekken de Fransen zich echter zonder enige strijd op de bergrug van de Vogezen terug en laten grote delen van het veroverde gebied weer aan de Duitsers. Daarna was het in de Elzas vrij rustig omdat veel troepen aan dit front werden onttrokken om zich bij de legers aan de Marne te voegen.

De gevechten in 1915 en 1916
De Fransen wilden in de eerste maanden van 1915 de aanval op de Duitse linies in de Vogezen beginnen, maar de Duitsers waren hen voor. Op 19 februari vielen zij aan en konden enige vooruitgang boeken. De Fransen werden gehinderd door gebrek aan munitie voor hun artillerie. De weersomstandigheden waren zeer slecht. Tijdens een zware sneeuwstorm konden de Fransen hun stellingen vasthouden en liepen de Duitse aanvallen vast.

Detail van een schilderij van Alphonze Lalauze
met als titel 'Le poilu au combat' (1922)

Daarna vinden wat verkenningsaanvallen over en weer plaats maar veel veranderingen brachten die niet met zich mee. De Duitsers maakten goed gebruik van deze periode om hun stellingen te versterken en uit te bouwen. De Fransen begonnen de strijd om de Lingekopf op 20 juli 1915 met een artillerie bombardement van 10 uren. Daarna gingen zij tot de aanval over en werden ontvangen met een moordend Duits vuur. De Fransen boekten moeizaam enige terreinwinst en daarna gingen de Duitsers in de tegenaanval. De Fransen verloren nu het hele terrein dat zij eerst met zware verliezen hadden veroverd.

Franse soldaten ergens aan het Vogezenfront 1915

Op 22 juli vielen de Fransen weer aan, maar deze aanval werd door de hevige Duitse tegenstand afgebroken. Op 26 juli vielen de Fransen opnieuw aan en veroverden nu de top van de Lingekopf. Hevige Duitse tegenaanvallen volgden, maar die leverden niets op. Echter, de Duitse artillerie vernietigde de Franse aanvoerlijnen en de onderlinge verbindingen van de Franse onderdelen. In de sector Schratz-Barrenkopf bereikten de Fransen de toppen en waren in staat om hevige Duitse tegenaanvallen af te slaan. Tot ieders verbijstering kregen deze Franse troepen het bevel om de Barrenkopf te ontruimen. Vanzelfsprekend maakten de Duitsers hiervan gebruik om de Barrenkopf weer te bezetten. Zo golfde de strijd ook in augustus 1915 heen en weer. Eind augustus hadden de Duitsers alle bergruggen bezet en de Fransen namen lagere, dus slechtere posities in.

Op 31 augustus 1915 vallen de Duitsers nog eens aan met gasgranaten en op 9 september komen zij opnieuw, nu niet alleen met gasgranaten maar ook met vlammenwerpers. Na 13 oktober wordt het rustig rond de Lingekopf en dat blijft zo gedurende de rest van de oorlog. Er zijn totaal 68.000 mannen aan beide kanten gesneuveld....

vogezen-pagina veldslagen pagina homepage