De geplande inzet van de cavalerie in de slag bij Cambrai
De slag bij Cambrai in november 1917 is vooral bekend geworden doordat het Britse leger voor de eerste keer een groot aantal tanks inzette in een gecoördineerde actie met de infanterie. 1) 2) Naast het nieuwgevormde Tank Corps onder leiding van brigadier-generaal Hugh Elles werden twee Britse legerkorpsen - het IIIde en IVde - met in totaal zeven infanteriedivisies in de strijd geworpen.

De 476 ingezette Mark IV tanks zorgden voor een doorbraak van de eerste loopgravengordels van de sterke Duitse Hindenburglinie - door de Duitsers Siegfried Stellung genoemd - en de Britse infanterie ruimde de resterende tegenstand op.

De start van de aanval op 20 november 1917 werd derhalve een groot Brits succes en er werd een doorbraak van de Hindenburglinie van ongeveer acht km gerealiseerd. De aanval stokte echter op de tweede dag en na 21 november 1917 werd nauwelijks meer voortgang geboekt.

Kaart van de Britse aanval op 20 november 1917

Minder bekend uit de strijd bij Cambrai was de voorziene actie van de cavalerie. In de loopgravenoorlog aan het Westelijk Front had de cavalerie in de Eerste Wereldoorlog na 1914 geen rol van betekenis meer kunnen spelen. De mobiliteit was van het slagveld verdwenen.

De mannen op de paarden werden wel dikwijls achter de hand gehouden in de verwachting dat na een eventuele doorbraak deze verder kon worden uitgebouwd door snel op te trekken. De geallieerde doorbraken zoals gehoopt aan de Somme in juli 1916 bleven echter uit, maar het concept bleef bestaan.

Zowel de Britse opperbevelhebber Douglas Haig als de bevelhebber van het aanvallende Britse Derde Leger, generaal Julian Byng, kwamen uit de rangen van de cavalerie. Dus was het niet zo vreemd dat in de planning van de slag bij Cambrai in 1917 de ruiters ook nadrukkelijk werden meegenomen.

De ‘oude’ cavalerie won het namelijk nog altijd qua snelheid van de ‘nieuwe’ cavalerie met hun Mark IV tanks die lopend bijgehouden konden worden. De actieradius van die tanks was bovendien beperkt en de bemanning hield het in de rammelkasten niet lang uit. Maar bovenal was de tank een nieuw wapen dat zijn waarde nog niet had bewezen. In bij de aan de veldslag bij Cambrai voorafgaande derde slag om Ieper waren de tanks van weinig of geen nut geweest.

Na een doorbraak van de Hindenburglinie ten zuiden en westen van Cambrai zou de cavalerie om de stad heen trekken en deze aan de noord- en oostkant afsluiten van eventuele Duitse tegenaanvallen. Ook moesten cavalerie-eenheden de Duitse commandoposten in de stad uitschakelen.

Hiervoor waren vijf cavaleriedivisies onder leiding van luitenant-generaal Charles Kavanagh met zo’n 40.000 man en even zovele paarden samengetrokken. ‘Black Jack’ Kavanagh leidde het Britse cavaleriekorps vanaf 1916 en zou dat doen tot het einde van de oorlog.

Het terrein rond Cambrai werd geschikt geacht voor een ouderwetse cavalerieaanval. Het was geen modderpoel zoals in Vlaanderen noch was het totaal kapotgeschoten door voorafgaande artillerie-bombardementen. Een hindernis vormde wel het Canal de St. Quentin dat ten westen van Cambrai liep. Daar moesten de paarden natuurlijk eerst overheen zien te komen.

Fort Garry Horse
Een van de cavalerieregimenten die bij Cambrai werden ingezet was het Canadese Fort Garry Horse. En hun actie heeft geschiedenis gemaakt en kan derhalve ter illustratie dienen voor de rol die de cavalerie in de strijd bij Cambrai heeft gespeeld.

Het embleem van Fort Garry Horse

Fort Garry Horse (de Garry’s) was in de Eerste Wereldoorlog een cavalerieregiment uit Winnepeg. In 1916 werd de eenheid samengevoegd met twee andere Canadese cavalerieregimenten – de Royal Canadian Dragoons en Lord Strathcona’s Horse (Royal Canadians) – tot de Canadese cavaleriebrigade.

Voor de slag bij Cambrai werd de Canadese cavaleriebrigade toegevoegd aan de Britse 5e cavaleriedivisie. De taak van deze divisie was om ten zuiden van Cambrai, bij de dorpen Marcoing en Masnières, het Canal de St. Quentin over te steken nadat een brug over het kanaal veroverd was.

Vervolgens moest de 5e cavaleriedivisie om Cambrai heen trekken om ten noorden van Bourlon Wood de Britse troepen aldaar te ontmoeten. Het B-eskadron van Fort Garry Horse werd de specifieke taak gegeven het hoofdkwartier van het Duitse legerkorps in Escaudoevres aan de noordoost kant van Cambrai te veroveren.

De aanval op Masnières
Het dorp Masnières ligt op het kruispunt van het Canal de St. Quentin en de weg van Cambrai naar St. Quentin (de huidige N44). De verdedigingswerken bij het dorp vormden in 1917 de derde en laatste linie van de Siegfried Stellung, maar heette in de Duitse terminologie de Siegfried II Stellung.

De taak om Masnières en de brug over het kanaal in te nemen was toebedeeld aan de Britse 29e divisie van het IIIde Korps, opererend ten zuiden van de Britse 6e divisie van het IVde Korps.

Kaart van het gebied tussen Marcoing en Masnières

Tegen de middag van 20 november 1917 naderde de tanks van het F Bataljon van het Tank Corps – onder leiding van majoor Phillip Hamond – komend vanuit het zuiden de brug aan het Canal de St. Quentin. Hier speelde zich een cruciale fase af in de gevechten rond Cambrai.
 

De Britse tank ‘Flying Fox’ door de brug gezakt in Masnières

De brug over het kanaal was gedeeltelijk opgeblazen door de Duitsers en toen de tank ‘Flying Fox’ - deze deed zijn naam dus bepaald geen eer aan - er overheen reed stortte de brug in. De brug kon derhalve niet meer gebruikt worden en de opmars van de resterende tanks richting Cambrai was gestopt. De infanterie en cavalerie zouden het dus verder alleen moeten doen.
  
De actie van Fort Garry Horse
Op 20 november 1917 was het regiment Fort Garry Horse rond het middaguur in het spoor van de tanks en de infanterie van de 29e divisie al bij Masnières aan het Canal de St. Quentin aangekomen. De brug over het kanaal was vernield.

Maar een kilometer buiten het dorp was bij een sluis een noodbrug geconstrueerd door de Britse infanterie, die ook door de cavalerie te gebruiken was. Rond 16.00 uur was het B-eskadron van Fort Garry Horse o.l.v. kapitein Duncan Campbell aan de overkant en trok op naar het enkele kilometers noordelijker gelegen dorp Rumilly op weg naar Cambrai.

Strachan (met pet en snor) aan het hoofd van het B-eskadron van Fort Garry Horse

Aan het einde van de middag begon het echter te regenen en de commandanten van zowel de cavalerie als infanterie vonden het onverstandig om in het donker verder te trekken. Het bevel werd gegeven om te stoppen, maar Campbell en zijn eskadron konden niet meer bereikt worden.

In hun opmars chargeerden ze eerst tegen een Duitse machinegeweerstelling, waarbij Campbell sneuvelde - hij ligt begraven op Flesquières Hill Cemetery - en luitenant Harcus Strachan het commando overnam. Ze overmeesterden later een Duitse veldbatterij door een klassieke cavaleriecharge met getrokken sabel.

Strachan begon zich echter te realiseren dat hij en zijn mannen wel eens de enigen konden zijn die aan de Duitse kant van het kanaal opereerden. In Rumilly besloot Strachan na een Duitse tegenaanval op zijn positie het eskadron in twee groepen te splitsen, de paarden achter te laten en te voet terug te gaan.

Van de 133 cavaleristen slaagden er 46 om terug te keren naar de Britse kant van het kanaal. Ze hadden bovendien nog een aantal Duitse gevangenen meegenomen. Voor zijn actie aan het Canal de St. Quentin werd Strachan het Victoria Cross toegekend. Hij zou de oorlog overleven en op een hoge leeftijd in 1982 overlijden.

Legende bij kaart van de actie van Fort Garry Horse A: Hoofdkwartier brigade B: Route van het B-eskadron C: Bruggetje over de sluis D: Camouflagescherm E: Duitse loopgraven F: Duitse batterij G: Positie van gevangen genomen Duitse troepen H: Route van aanvallende Duitsers I: Holle weg J: Route terugtocht B-eskadron K: Route van lt. Strachans groep L: Route van lt. Cowens groep M: Kapotte brug met Flying Fox tank O: Siegfried Stellung N: Positie Newfoundlanders van de 29e divisie

Wat waren de resultaten van de inzet van de cavalerie in de slag bij Cambrai?
Het optreden van Fort Garry Horse was feitelijk het belangrijkste wapenfeit van de Britse cavalerie tijdens de strijd bij Cambrai. Terug te brengen tot een klassieke cavaleriecharge bij de aanval en een smadelijke aftocht te voet.

De strategisch belangrijke hoogte Bourlon Wood, ten westen van Cambrai, werd niet op de eerste dag van de aanval door de cavalerie bereikt en zou ook niet meer veroverd worden ondanks verwoedde strijd door nieuw ingezette infanteriedivisies in de periode van 23-27 november 1917.

De acties van de cavalerie bleven beperkt tot wachten op de overvolle wegen op een verdere opmars die niet meer kwam. Er werd wel meegevochten tegen Duitse tegenaanvallen maar dan als ‘infanterie’ na het afstijgen van de paarden.

Net als bij Bourlon Wood stokte de Britse opmars ten zuiden van Cambrai bij Masnières. Op 21 november 1917 groef het Newfoundland regiment van de 29e divisie zich aan de noordkant van Masnières in. De plaats wordt nu gemarkeerd door een bronzen kariboe in een klein parkje. De Newfoundlanders zouden de klap te verduren krijgen van de Duitse tegenaanval op 30 november 1917 en moesten zich begin december 1917 terugtrekken.

De vraag zal dan ook nooit beantwoord worden wat er had gebeurd mochten de cavaleriedivisies wel succes hebben gehad en de ring om Cambrai gesloten hadden. Hoe zouden die dan beschermd kunnen worden zonder steun van artillerie en infanterie?

Geconcludeerd kan dan ook worden dat de cavalerie, ondanks hun grote sterkte, van geen betekenis is geweest in de strijd om Cambrai. De tanks daarentegen hadden hun nut nu wel bewezen, zodat de slag bij Cambrai in de geschiedenis ook wel bekend staat als de tankslag bij Cambrai en niet als de ‘paardenslag’ bij Cambrai.

Het echec van de cavalerie bij Cambrai hield Douglas Haig echter niet af van het idee-fixe van de in galop vooruit stormende ruiters. Eeuwenlange militaire doctrine liet zich niet zo gemakkelijk uitbannen. Dus ook in 1918 werd de cavalerie nadrukkelijk meegenomen in de planning van de Britse aanvallen en zo werd het opnieuw zonder succes geprobeerd in de slag om Amiens in augustus 1918. Paarden en tanks gingen niet samen.

Het Fort Garry Horse monument
Fort Garry Horse bestaat vandaag de dag nog steeds als een verkenningseenheid in het Canadese leger met als basis Winnipeg.3) De herinnering aan de Great War gaat ook in Canada niet voorbij en in 2004 werd voor de actie van Fort Garry Horse aan het Canal de St. Quentin een monument opgericht.

Het is een bescheiden monument in een park langs het kanaal waarin ook het grote Franse monument voor de gesneuvelde soldaten van het dorp Masnières staat. Aan de kant van de nieuwe brug over het kanaal staat tevens een muur met een Franse plaquette over het verloop van de strijd in Masnières in november 1917.

Het Fort Garry Horse monument met in de verte de brug over het kanaal

Halverwege de brug en de sluis, waar ze in 1917 overtrokken, staat het driehoekige gedenkteken voor Fort Garry Horse. Het is voorzien van een uitgebreide uitleg – in het Engels en Frans – over het regiment, hun actie van november 1917 en luitenant Harcus Strachan. Het is wel wat leeswerk maar door dit soort monumenten wordt er toch nog iets zichtbaar gemaakt van het Britse cavalerieoptreden in de slag bij Cambrai.

Fort Garry Horse en Nederland
Zoals bij vele cavalerieregimenten werden in het interbellum de paarden vervangen door tanks. Zo ook bij Fort Garry Horse. In een moderne oorlogvoering was er geen plaats meer voor de verouderde cavalerist. De nieuwe cavalerie nam definitief de plaats in van de oude cavalerie, die dus figuurlijk sneuvelde tijdens de Eerste Wereldoorlog.

In de Tweede Wereldoorlog maakte Fort Garry Horse als een tankregiment deel uit van het Canadese leger en streed vanaf de landing in Normandië in juni 1944 tot in mei 1945 in West-Europa.

Fort Garry Horse was betrokken bij de bevrijding van Nederland. In Woensdrecht staat nog een goed onderhouden Sherman tank van het regiment dat ingezet werd bij de slag om de Schelde in het najaar van 1944.4) En op de Canadese begraafplaats bij Bergen op Zoom liggen gesneuvelden van het regiment.

Ook speelde Fort Garry Horse een rol tijdens de bevrijding van Oost-Nederland in maart/april 1945. Bovenstaande foto toont een boer uit de Achterhoek die de Canadezen van melk voorziet. Het toeval wil dat het hier om een tank van het B-eskadron ging. De opvolgers van luitenant Harcus Strachan waren dus heel wat succesvoller in de strijd tegen de Duitsers.

Noten
[1] Alexander Turner, Cambrai 1917. The birth of armoured warfare, Osprey Campaign no. 187, Oxford, 2007.
[2] Menno Wielinga, De tankslag bij Cambrai (1917), www.wereldoorlog1418.nl/tanks-eerste-wereldoorlog/tanks-cambrai-1917/index.html
[3] The Fort Garry Horse Regimental Home Page, www.fortgarryhorse.ca/phpweb/index.php.
[4] Sherman Tank, www.oorlogsmusea.nl/artikel/542/Sherman-Tank.htm.