De veertien punten van president Wilson
De Amerikaanse president Thomas Woodrow Wilson maakte op 8 januari 1918 tijdens een gezamenlijke zitting van beide Huizen van het Amerikaanse Congres zijn vredesplan bekend dat vervat was in veertien punten. 
President Wilson - rechts een bladzijde van de door Wilson in steno  geschreven Veertien Punten rede 

Hoofdthema was zijn stelling ‘Peace without Victory’. De strijdende partijen moesten op basis van vooraf gemaakte afspraken de strijd staken en zich ieder op z'n eigen gebied terugtrekken. Dit alles zou moeten gebeuren op basis van volstrekte gelijkheid zonder nog verder de schuldvraag te stellen. Kort samengevat (de volledige vertaalde tekst is hieronder ook weergegeven) stelde hij het volgende voor: 


1. Vredesonderhandelingen dienden volledig in het openbaar te worden gevoerd;

2. Het principe van de vrije zee diende door alle landen te worden aanvaard;

3. In de 'nieuwe orde' moesten alle economische barrières verdwijnen, dus open grenzen en vrije handel voor iedereen;

4. De bewapeningswedloop zou terstond worden beëindigd en alle landen moesten zich ontwapenen;

5. Er moest een eerlijke regeling komen met betrekking tot alle koloniale afspraken, waarbij het belang van de betrokken bevolking even zwaar moest wegen als dat van de kolonialiserende macht;

6. Het westen zou niet mogen interveniëren in Polen;

7. Herstel van België als vrije onafhankelijke natie;

8. Duitsland diende Frankrijk te verlaten en Elzas-Lotharingen aan Frankrijk terug te geven;

9. Voor Italië moesten definitieve grenzen worden vastgesteld langs lijnen van nationaliteit;

10. Handhaving van Oostenrijk-Hongarije als staat, maar met het recht op autonome ontwikkeling voor de verschillende volken in de dubbelmonarchie;

11. De Balkanstaten zouden het recht krijgen op zelfbeschikking en Servië kreeg een uitweg naar zee;

12. Turkije kon behouden wat haar etnisch toekwam, maar alle andere nationaliteiten in het Ottomaanse Rijk dienden het recht op een autonome ontwikkeling te krijgen en de Dardanellen zou vrij toegankelijk moeten worden voor alle scheepvaart;

13. Polen moest een onafhankelijke staat worden met een duidelijk Poolse bevolking. Ook zou Polen een haven aan zee moeten krijgen;

14. Er zou een Volkerenbond moeten komen waarin alle naties, groot en klein, dezelfde rechten op politieke onafhankelijkheid en territoriale integriteit dienden te krijgen.

De volledige vertaalde tekst van het Veertien punten plan luidt: 

1. Openlijke en openlijk tot stand gekomen vredesverdragen, die niet mogen worden gevolgd door wat voor onderhandse internationale akkoorden ook. aangezien de diplomatie steeds openlijk en in de openbaarheid zal dienen te verlopen.

2. Volledige vrijheid van de scheepvaart ter zee buiten de territoriale wateren zowel in vredestijd als tijdens een oorlog, met uitzondering van de zeeën die geheel of gedeeltelijk gesloten zijn door een internationale actie ter uitvoering van internationale verdragen.

3. Het zoveel mogelijk uit de weg ruimen van alle economische hinderpalen en de vestiging van gelijke handelsvoorwaarden voor alle staten onderling die achter de vrede staan en die zich ter handhaving daarvan aaneensluiten.

4. Gelijkwaardige garanties over en weer voor de beperking van de nationale bewapening tot het voor de binnenlandse veiligheid nodige minimum.

5. Een vrije, onbevangen en volkomen onpartijdige regeling van alle koloniale aanspraken, gebaseerd op een strikte inachtneming van het principe dat hij beslissingen over al dergelijke soevereiniteitskwesties de belangen van de betrokken bevolkingen even zwaar dienen te wegen als de billijke aanspraken van de regering over wier rechten moet worden beslist.

6. Ontruiming van alle Russische gebieden en een zodanige regeling van alle Rusland betreffende kwesties, dat deze de beste en meest vrije samenwerking van de andere volken ter wereld garandeert, opdat Rusland ongehinderd en volkomen vrij de gelegenheid krijgt zijn eigen politieke ontwikkeling en binnenlandse beleid zelfstandig te bepalen en dit land zeker kan zijn van een oprecht welkom in de kring van vrije volken met een zelfgekozen staatsinrichting en naast dit welkom ook kan rekenen op alle hulp die het nodig mocht hebben of wensen. De wijze waarop Rusland de komende maanden door zijn broedervolken zal worden behandeld, zal de toetssteen zijn van hun goede bedoelingen, van hun begrip voor Ruslands behoeften, ook als deze van hun eigen belangen afwijken, en van hun verstandige en onzelfzuchtige sympathie.

7. België dient — en heel de wereld zal het daarover eens zijn — te worden ontruimd en hersteld zonder enige poging tot beperking van de soevereiniteit die het evenals alle andere vrije volken geniet. Geen enkele andere handeling als juist deze zal ertoe dienen het vertrouwen van de volken te herstellen in de rechten die zij zelf hebben gevestigd tot regeling van hun onderlinge betrekkingen. Zonder deze genezende ingreep zullen de structuur en de geldigheid van het volkenrecht voorgoed ontregeld zijn.

8. Alle Franse gebied moet worden bevrijd en de bezette delen moeten worden hersteld, terwijl het onrecht dat Pruisen Frankrijk in 1871 inzake Elzas-Lotharingen heeft aangedaan en dat de vrede in de wereld gedurende bijna vijftig jaren heeft doen wankelen, zal moeten worden hersteld, zodat de vrede in aller belang eens te meer zal zijn verzekerd.

9. Een nieuwe regeling van de grenzen van Italië volgens duidelijk waarneembare scheidslijnen tussen nationaliteiten zal moeten worden doorgevoerd.

10. De volken van Oostenrijk-Hongarije, wier plaats onder de naties wij gewaarborgd en verzekerd willen zien, moeten de grootst mogelijke vrijheid krijgen voor een autonome ontwikkeling.

11. Roemenie, Servië en Montenegro moeten worden ontruimd en de bezette gebieden hersteld: Servië moet een vrije en zekere toegang tot de zee krijgen: en de relaties van de verschillende Balkanstaten onderling zullen moeten worden bepaald door vriendschappelijk beraad op basis van de historisch gegroeide banden en nationaliteiten; voorts zullen er internationale garanties voor de politieke en economische onafhankelijkheid en territoriale onschendbaarheid van de verschillende Balkanstaten moeten komen.

12. De Turkse delen van het tegenwoordige Ottomaanse keizerrijk moeten worden verzekerd van een onvoorwaardelijke soevereiniteit, maar de andere nationaliteiten die thans onder Turkse heerschappij staan, moeten kunnen rekenen opeen volledig zeker bestaan en ongehinderd de gelegenheid krijgen zich zelfstandig te ontwikkelen; de Dardanellen zullen permanent open moeten zijn als een vrije doorvaart voor de handelsschepen van alle landen onder internationale waarborgen.

13. Er dient een onafhankelijke Poolse staat te worden gevestigd die alle door een onbetwistbaar Poolse bevolking bewoonde gebieden dient te omvatten, die moet zijn verzekerd van een vrije en veilige toegang tot de zee en waarvan de politieke en economische onafhankelijkheid en territoriale onschendbaarheid moeten worden gegarandeerd door een internationale overeenkomst.

14. Er moet een algemene hond van volken worden gevormd via specifieke verdragen met als doel zowel grote als kleine naties in gelijke mate hun politieke onafhankelijkheid en territoriale onschendbaarheid wederzijds te garanderen. 
(Bron: 'Official statements of war aims and peace proposals - December 1916 to November 1918', samengesteld onder redactie van James Brown Scott - Washington 1921) 
Meer over de vredespogingen van president Wilson in J.H.J. Andriessen – De mythe van 1918 – De werkelijkheid over de laatste honderd dagen van de Eerste Wereldoorlog. 
NB: voor nieuwe bezoeker naar vluchtpagina  -  andere bezoekers rechts boven wegklikken