naar Engelse Kamp pagina

Begrafenis van één der Engelse geïnterneerden op de Zuiderbegraafplaats te Groningen. Achter de kransendragers zien we commodore Wilfred Henderson vergezeld van de Nederlandse commandant van het Engelse Kamp luitenant-kolonel J.P.A. Termaat (in donker uniform). Waarschijnlijk betreft het hier de  begrafenis van McLeod op 4 maart 1916 waarvoor ook onder de Groninger burgerij grote belangstelling bestond.

Op de Zuiderbegraafplaats aan de Hereweg te Groningen bevinden zich negen graven van Britse militairen die overleden zijn tijdens hun verblijf in het Engelse Kamp in Groningen. Het grafcomplex is te vinden in Klasse 4 - rij 37 - graven 74-82. Dit bevindt zich aan het einde van het middenpad aan uw rechterhand. Het bordje bij de ingang van het kerkhof laat zien dat de graven vallen onder de zorg van de Britse CWGC (Commonwealth War Graves Commission); dit is de Engelse tegenhanger van de Nederlandse Oorlogsgravenstichting. 

Het is van oudsher gebruik dat Britse militairen worden begraven in het land waar zij zijn gesneuveld. België en Frankrijk stelden na de Eerste Wereldoorlog voor dit doel percelen land in 'eeuwigdurend bruikleen' beschikbaar aan de Britse staat. Britse militairen zijn dus begraven in 'Britse grond'. In Nederland worden oorlogsgraven sinds 1951 beschouwd als 'rijksgraven van het Koninkrijk der Nederlanden'. Vanaf die datum werd de grond behorend bij de Britse graven (ook elders in Nederland), in bruikleen uitgegeven aan de Britse overheid. Op 10 juli 2001 is deze overeenkomst stilzwijgend voor 50 jaren verlengd. 

Het grafcomplex op de Zuiderbegraafplaats bestaat uit negen grafstenen van een grijzige steensoort staande in een gemeenschappelijk grafveld. Het uit natuursteen opgetrokken Keltische kruis is een bijzonder herinneringskruis voor Seaman John Mac Leay. Op de grafstenen vinden we de namen van Albert T. Vigar (33 jaar), Leslie E. Whitehead (22 jaar) Donald McLeod (25 jaar), John Smith (42 jaar), John Mac Leay (35 jaar), Thomas Bennett (42 jaar), Percy H. Hedger (22 jaar), Ernest Bruce (24 jaar) en Sydney F. Fowler (35 jaar). De eerste acht namen behoren toe aan mannen van de 1e Royal Naval Brigade die geïnterneerd waren in Groningen. Het negende graf is van Sydney F. Fowler, een gerepatrieerde krijgsgevangene uit Duitsland die na afloop van de oorlog is verpleegd in het Engelse Kamp en daar enkele weken later overleed. 

De begrafenissen maakten toentertijd diepe indruk in Groningen. De overledenen werden met groot militair eerbetoon begraven. Eerst was er een herdenkingsdienst in de Martinikerk waarna de rouwstoet via de Oosterstraat, Zuiderpark en Hereweg naar de Zuiderbegraafplaats trok. De route was omzoomd met duizenden belangstellende Groningers. De gehele Hereweg was afgezet met Engelse militairen die, voorzien van geweren die van het Nederlandse leger waren geleend, hun zover van huis gestorven kameraden de laatste eer bewezen. 

Als u na een eventueel bezoek aan de Zuiderbegraafplaats bij de uitgang rechtsaf gaat over de Hereweg komt u bij de Nattebrug. Het kanaaltje onder deze brug is het Helperdiepje dat de zuidelijke begrenzing vormde van het Engelse Kamp. U kunt het voetpad, dat de naam Helperlinie draagt, volgen lang het Helperdiepje. U loopt dan na ongeveer 100 meter over het oorspronkelijke terrein van het Engelse Kamp. Er volgt een kruising met een straat die de naam 'Engelse Kamp' draagt. Die naam is gegeven aan deze straat toen de hoge Rijkskantorenflats daar in de periode van 1969-1981 werden gebouwd. Deze flats staan op het oorspronkelijke sportterrein van het Kamp. De gracht links, achter de muur van de Van Mesdagkliniek, is gegraven in de zestiger jaren en is dus geen onderdeel van het voormalige Kamp. Deze straat vormt de scheidslijn tussen het sportterrein (aan de rechterhand) en de barakken (aan de linkerhand) van het Engelse Kamp. Linksaf slaand ziet u op de kruising met de Kempkensberg een klein monument. Dit is in oktober 1990 geplaatst op initiatief van de Vrijmetselaarsloge Groningen en draagt een plaquette waarop wordt vermeld dat hier op 22 mei 1915 in het Engelse Kamp de Engelse Vrijmetselaarsloge 'Gastvrijheid' werd gesticht. 

Naast de negen graven op de Zuiderbegraafplaats en het naambordje is dit eenvoudige monument het enige dat in Groningen nog herinnert aan de 1.500 Engelse militairen die tijdens de Eerste Wereldoorlog vier jaar van hun leven moesten doorbrengen in het Engelse Kamp. 

Volgende aflevering: 

Het Engelse Kamp van 1919 tot 1958

  naar Engelse Kamp pagina