Colette

naar poetry corner

Colette (1873-1954) heeft een veelbewogen leven gehad: schrijfster, toneelspeelster, (naakt-) danseres en ze had zelfs even een eigen cosmeticalijn. Een veelbewogen liefdesleven met mannen en vrouwen maakten dat de Aartsbischop van Parijs verbood dat ze in gewijde grond begraven zou worden. Protest van veel schrijvers (waaronder de Engelse romancier Graham Greene) heeft de kardinaal van gedachten doen veranderen. Zij schreef met haar 'zintuigen' over het direct waarneembare, maar met veel inlevingsvermogen, ook over de lichamelijke aftakeling in termen van een treurdicht eerder dan in termen van een tragedie. Haar talent, hoewel klein, was volmaakt in zijn soort en ze was een voortreffelijk stiliste.

Portret van Colette uit de 20-er jaren

Sidonie Gabrielle Colette, “an outstanding woman writer, in early life also a music-hall actress (…) whose miming and dancing, often in the semi-nude, and amorous entanglements with both sexes shocked many contemporaries; later a revered literary figure, president of the Académie Goncourt, and the first woman to be accorded a State funeral ….” (The concise Oxford dictionary of French literature) 

“Colette registered (legde vast) the world of physical sensation, both inside and outside human beings, with poetic precision. She has been described as an ‘amie de l’instinct’and wrote of what she herself called ‘mon désir de posséder par les yeux les mervelles de la terre’. With that honesty which was one of her most obvious qualities, she also wrote – in elegiac (als in een treurdicht) rather than tragic terms – of physical decay (fysieke aftakeling) and the relative brevity (kortheid) of sensual life. Her talent, if minor, was perfect of its kind, and she possessed outstanding gifts as a stylist.” (France, A Companion to French Studies)

‘Mon désir de posséder par les yeux les mervelles de la terre’ (Mijn wens om de wonderen der aarde te bezitten door middel van mijn ogen): het schijnt dat Colette vaak uitriep : “Regarde!” (“Kijk dan”).

Dus nu een stukje proza, maar wel poëtisch. Het fragment dat ik gekozen heb komt uit ‘Les heures longues’, een autobiografische document dat haar reis naar Verdun en haar verblijf aldaar beschrijft. Haar man was gelegerd in V. , een belangrijk man want al spoedig wordt hij naar Rome gestuurd op een diplomatieke missie, waarheen zij hem vergezelt. Dit fragment verscheen in een Engelse uitgave, met aan het begin van het boek een uitspraak van haar : “Ma poésie est à ras de terre…”(Mijn poëzie is aards..)

Colette: “It did not take me a week to realize that here in Verdun, chock-a-block full of troops , with the railway its unique supply line, war becomes a habit, the inseparable cataclysm (een geweldige omkering) of life, as natural as thunder and rainstorms; but the danger, the real danger, is that one may soon not beable to eat. Food comes first, everything else takes second place: the stationers (kantoorboekhandelaar) sells sausages, the sewing woman (naaister) sells potatoes. The piano merchants stacks thousands of tins of sardines and mackerel on his tired pianos that he used to rent out (verhuren); but butter is a luxurious rarity, a can of condensed milk a precious (kostbaar) object, and vegetables exist only for the fortunate of this world…

Eat, eat, eat. Well, yes, one must eat. The freezing weather nips (doet je verkleumen), the East wind makes those who spend the nights out of doors ravenous (uitgehongerd). The important thing is to keep the blood hot in our veins (aderen), although it may at any time pour out in floods, immeasurable floods. Great courage goes with great appetite, and the stomachs of the people of Verdun are not stomachs (magen) that are shrunken (gekrompen) by fear.

Some German prisoners passed down the rue d’Antouard. I saw them between the blades of my Persian blinds (luiken), which are always closed. Some civilians were standing in their doorways watching them go by, with a bored look. Their faces yellowed with fatigue (vermoeidheid) and dirt, the prisoners marched in a slovenly (slordige) way, many of them showing only unconcern (onverschilligheid) and relief from tension (en dat ze de spanning kwijt waren), as though saying, ‘Good! It’s over with, for us!’ A German soldier, puny (klein, nietig) but high-spirited (fier), stuck out his tongue at a woman as he passed. “

Later loopt Colette met haar gastvrouw langs een kanaal. 

‘A rather gloomy level pathway beside the canal. But a warm sun is melting the frost and the cloudless sky and gives a rosy hue (tint) to the fortress and the archbishop’s palace and makes the water blue. We risk this walk in broad daylight, despite all martial interdictions (ondanks alle militaire verboden) and the dangers of what my hostess calls ‘the half-past-two airplanes’. 

The towpath (jaagpad) is lined at intervals with sentinels (schildwachten) and poplars (populieren), and on the moored canal boats from Belgium, flaxen-haired children play. The spongy fields steam, and the thaw (dooi) has swollen the streams. A regular peal of thunder (donderklap) scans (onderbreekt) our steps; it is one of those days when the people of Verdun say gravely, ‘They are getting a pounding (krijgen er van langs) in the Argonne.’ ‘Do you see those dance halls stuck right in the fields?’ asks my companion. ‘You can’t imagine what fun we had in them last summer…’ A sharp detonation (ontploffing) , a muffled din (omfloerst lawaai) which comes down from the upper air, interrupts her. 

‘That’s one of theirs,’ she says. ‘The 75’s are firing at it. Look, there’s the Aviatik !’ While I can still hear nothing but the humming of the engine, my Verdun hostess’s sharp eyes have already found on the clear blue of the sky the miniscule pigeon (duif) which grows bigger and leaves the horizon; here it is, borne by two convex wings, new, gleaming; it circles the town, rises, seems to meditate, hesitates….
Five white bouquets blossom in a wreath (krans) around it, five pompons of immaculate (prachtig, onberispelijk) smoke which mark, suspended (hangend) in the windless sky, the point where our anti-aircraft shells are exploding – five, then seven, and their concerted (gezamenlijke) blasts reach our ears later still… 
‘Oh, here come some of ours!’ my companion exclaims.

And from a nearby post rise, with the buzzing of a furious wasp, two biplanes, two others rushing up from the town. They climb the sky in spirals, show their light bellies in the sunshine , the tricolour (de driekleur) on their tails, their flat surfaces… They are buzzards (buizerds), male falcons, slender swallows, and at a great distance merely flies….

Dit alles een jaar voor de ‘echte’slag bij Verdun. Let op wat Colette opmerkt: de verkoop van etenswaren door onwaarschijnlijke handelaren, de komische noot van het Duitse soldaatje die zijn tong uitsteekt, de sleur (de ‘vliegtuigen van half twee’) , het plezier in de danstenten midden in het land, het vogelachtige van het vliegtuig dat schijnt te mediteren en dat kogels als bloemen afschiet, de opwinding van een luchtgevecht.. 

Fred van Woerkom

naar poetry corner