naar homepage - naar ooggetuigenpagina


Bezoek van Koningin Wilhelmina
Mobilisatie-herinneringen van luitenant-generaal
W.H.
van Terwisga - oud-commandant van het Veldleger

Een onvergetelijke dag [woensdag 17 mei 1916] was het, toen Hare Majesteit, troepen der IVe Divisie geschouwd hebbende, ook aan het Hoofdkwartier van het Veldleger te Oosterhout de eer van Haar bezoek gaf, zich bij alle Afdeelingen (bureaux) op de hoogte stelde van den te verrichten arbeid en daarin zoo bijzonder veel belang stelde.

Nu was in de standplaats van het Hoofdkwartier steeds een Bataljon Infanterie en een Regimentsmuziekkorps aanwezig. Een zeer ijverig plaatselijk Comité voor Ontwikkeling en Ontspanning had daar doelmatige (en dan ook druk bezochte) cursussen georganiseerd.
 
Er is een foto bewaard gebleven van het bezoek van koningin Wilhelmina op woensdag 17 mei 1916: aan de troepen op de Vuchterheide in Brabant. Koningin Wilhelmina wordt hier begeleid door veldlegercommandant luitenant-generaal van Terwisga (2e van links) en door de divisiecommandant generaal-majoor Weber (3e van links naast Wilhelmina).
 
In zijn herinneringen zegt Van Terwisga dat Wilhelmina bij hem informeert of er die dag ook cursussen worden gegeven. Hij ontkent dit. Maar wat hij er niet bij zegt is dat de koningin in plaats daarvan naar een lagere school in Oosterhout gaat om een huisvlijtexpositie te bezoeken die is samengesteld uit voorwerpen door militairen vervaardigd. Wellicht was Terwisga er niet bij of vergat hij het te melden.

Pas hierna is zij naar het tuinfeest - ook in Oosterhout - gegaan. Wilhelmina is deze woensdagochtend op het station van Den Bosch ontvangen door Van Terwisga. Zij zijn toen eerst naar de Vuchterheide gegaan, vervolgens hebben zij een inspectie te Oosterhout gehouden, dan naar Geertruidenberg, 's avonds weer terug naar Oosterhout en toen wéér naar Geertruidenberg.

Een andere bron zegt dat de koningin in haar trein in Den Bosch overnachtte. Van Terwisga zegt dat koningin wilhelmina pas laat in de avond weer uit O'Hout vertrok, maar het was al om 21.30 uur. Wellicht vond men dat tóén laat. - Klik op de foto  voor een vergroting of klik hier.  (Met dank aan Theo Kemmeren voor bovenstaande informatie en de foto)

Hare Majesteit vroeg of dien avond ook onderwijs werd gegeven. Doch het was Woensdag en op Woensdag waren er geen cursussen, doch werd er, bij goed weer, concert gegeven in den tuin van de Sociëteit, die dan voor alle militairen van het kantonnement toegankelijk werd gesteld. Dit concert wenschte Hare Majesteit weleens bij te wonen. En aldus geschiedde.

Het was een prachtige Mei-avond. De tuin was stampvol. Op een klein hoogtetje waren, in het gras, voor Hare Majesteit en Haar gevolg eenige stoelen neergezet. De muziek van 7 R.I. bracht een heel opgewekt programma ten gehoore. De troep (een Bataljon van 18 R.I.) lag, voor zoover geen banken beschikbaar waren, in het gras. Het was een schilderachtig tafereel. Blijkbaar bekoorde het de Koningin dan ook bijzonder, want Zij dacht niet aan opstaan.

In de pauze had Zij zich verschillende personen doen voorstellen en gaf aan ieder een bewijs van Haar belangstelling: de Directeur van het Vrijwillig Bataljonsmuziekkorpsje werd niet vergeten en straalde van genot, toen H.M. hem woorden van waardeering toesprak over hetgeen hij - soms ook buiten zijn gewonen dienst - deed om in den troep een opgewekten geest te bewaren.

Na afloop van het concert verrees Hare Majesteit en de meer dan 1000 mannen stonden, in ongedwongen samenzijn, in dien tuin eerbiedig bijeen ten afscheid. Maar Hare Majesteit vertrok nog niet!

Zij begaf zich te midden van den samengepakten drom soldaten, waarin zich naar gelang Zij voortschreed, een smalle gang vormde. En zij bleef nog geruimen tijd in hun midden, dan rechts een eind gaande en dan weer links, maar onvermoeid die mannen toesprekende, hun vragende naar hun belangen, naar hun gezinnen, naar hun bedrijven, naar hun welvaren.

En die mannen antwoordden met een openhartigheid en een vrijmoedigheid, welke door den eerbiedigen toon en de correcte houding blijk gaven, dat zij goede soldaten waren, die beseften met hun Koningin te spreken.

Ten slotte vertrok dan in den reeds laten avond Hare Majesteit naar Geertruidenberg (naar Haar treinrijtuig, Haar ‘woonwagen!’), zeer tevreden over hetgeen Zij had ondervonden. Op Haar vraag wat dit nu voor landslieden waren, deelde ik Haar mede, dat het een Bataljon van het overwegend sociaal-democratische 18 R.I. was. Hetgeen Haar in den mond gaf de uiting: ‘Wat zijn dat vriendelijke menschen.’ [...].

meer over koningin Wilhelmina - klik hier


Personalia Willem Hendrik van Terwisga (1861-1948)
Luitenant-generaal W.H. van Terwisga was tijdens de mobilisatie van 1914 commandant van de IIIde Divisie. In 1915 werd hij benoemd tot Commandant van het Veldleger, welke functie hij de rest van de mobilisatieperiode vervulde.
In het Herinneringsboek 1914-1918 van de Nationale Bond ‘Het Mobilisatiekruis’ (1939) kijkt hij uitgebreid terug op deze mobilisatieperiode. Het fragment dat hierboven is weergegeven had oorspronkelijk geen titel.

  naar homepage - naar ooggetuigenpagina